Je hebt vast wel eens een verhaal gehoord over een wonderlijke ervaring van mensen die bijna dood zijn gegaan.
Sommigen hebben het over een licht aan het eind van een tunnel, en anderen herbeleven grote gebeurtenissen in hun leven of zien overleden dierbaren.
Deze bijna-doodervaringen zijn lange tijd een compleet raadsel geweest.
Hoe verklaar je de biologische paradox die ontstaat als de hersenen blijven functioneren nadat het hart is gestopt met kloppen?
In de afgelopen jaren heeft een handvol studies stukjes van het antwoord kunnen geven, en nu is een team Amerikaanse onderzoekers nog een stap dichter bij een echte verklaring.
Ze hebben namelijk opmerkelijke hersenactiviteit geregistreerd bij stervende patiënten, en hun resultaten worden beschreven in een paper in Proceedings of the National Academy of Sciences.
Activiteit in een specifiek hersengebied
Hoofdauteur Jimo Borjigin, universitair hoofddocent neurologie aan de universiteit van Michigan, is al geïnteresseerd in het verschijnsel sinds ze 10 jaar geleden voor het eerst activiteit waarnam in de hersenen van stervende ratten.
Toen ontdekte ze met haar collega’s zogeheten gammagolven in de hersenen van ratten. Dit zijn de hersengolven met de hoogste frequentie, die onderzoekers gewoonlijk meten wanneer proefpersonen in andere studies herinneringen moeten ophalen.
De gammagolven komen ook voor in hersengebieden die te maken hebben met geheugen, lucide dromen, hallucinaties en andere cognitieve functies.
Met de nieuwe studie zijn onderzoekers erin geslaagd soortgelijke gamma-activiteit op te sporen in de hersenen van stervende patiënten met behulp van EEG-sensoren, waarmee elektrische activiteit in de hersenen wordt gemeten.
Hersensignalen dwingen het hart te stoppen met kloppen
In een van haar experimenten bestudeerde dr. Borjigin de organen van ratten op het moment van overlijden, en ze ontdekte dat in de laatste levensminuten de hersenen het hart lieten stoppen met kloppen.
Met behulp van gevoelige meetapparatuur bracht ze aan het licht dat een stervend brein chemische signalen afgeeft in de vorm van verschillende signaalstoffen die het hart dwingen te stoppen.
Als de signalen worden geblokkeerd, overleeft het hart veel langer. Als artsen de chemische doodssignalen kunnen blokkeren, kunnen ze misschien waardevolle minuten winnen in de momenten voordat de belangrijkste organen stoppen.
De verdoofde ratten kregen elektroden in hun hersenen (EEG) en rond het hart (ECG) om de orgaanactiviteit te meten. De hersenen communiceren met het hart via de zogeheten nervus vagus. Bij de helft van de ratten werd de zenuw doorgesneden, zodat de communicatie tussen de twee organen ophield.
- Na vijf minuten: Bij ratten met een intacte nervus vagus stopte het hart na ongeveer vijf minuten definitief met kloppen.
- Na 13 minuten: Bij ratten met een doorgesneden nervus vagus stopte het hart pas na ongeveer 13 minuten met kloppen.
In totaal onderzochten de wetenschappers EEG-signalen bij een kleine steekproef van vier patiënten.
Bij twee van hen namen de onderzoekers complexe gamma-activiteit waar in een zone van de hersenen die cruciaal is voor het bewustzijn. Bovendien hadden ze ook een verhoogde hartslag.
De onderzoekers benadrukken dat onmogelijk precies vastgesteld kan worden hoe de verhoogde hersenactiviteit door de patiënten zelf werd ervaren.
Maar de gegevens wijzen erop dat ze visuele en auditieve ervaringen kunnen hebben meegemaakt die ons kunnen vertellen wat er in de hersenen gebeurt bij een bijna-doodervaring.