Stel je voor dat je een lekker stuk tegenkomt, echt iemand die oogverblindend mooi is met een betoverend gezicht en een geweldig lichaam. En stel je dan eens voor dat je droomfiguur vanbinnen krioelt van de parasieten.
Dit is niet eens fantasie. Aantrekkelijke fysieke kenmerken en besmetting met de parasiet toxoplasma gaan zelfs hand in hand volgens een nieuwe studie van een internationaal team van onderzoekers.
Wetenschappers vermoeden al lang dat de piepkleine parasiet, die één op de drie van ons draagt, een uniek vermogen heeft om zijn gastheren te manipuleren.
Maar volgens de nieuwe studie is de manipulatie ingrijpender dan gedacht, want de parasiet verandert niet alleen het gedrag van zijn slachtoffers, maar kan ook hun gezicht en lichaam verfraaien en ze zodoende veel aantrekkelijker maken.
Parasiet legt eitjes in katten
Toxoplasma is een eencellige parasiet: een microscopisch organisme dat in en op andere organismen leeft. Hij plant zich voort bij katachtigen, en als de eitjes eenmaal in de darmen zijn gelegd, worden ze uitgescheiden in de ontlasting.
Als een mens of dier de pech heeft met kattenuitwerpselen besmet water of voedsel binnen te krijgen, infecteert de parasiet het lichaam. Hier ontwikkelen de eitjes zich tot beweeglijke parasieten die zich door het hele lichaam verspreiden en hun weg vinden naar onder andere de spieren en hersenen.
Toxoplasma is een eencellig organisme, een zogeheten protist. In Europa komt de parasiet voor bij 10 tot 50 procent van de bevolking.
De parasiet gaat dan in een sluimertoestand en wacht tot de gastheer wordt opgegeten door een kat, waarna hij zich weer kan voortplanten.
Hij is echter niet passief. Uit studies blijkt dat hij zijn gastheer zo manipuleert dat die zich door een kat laat vangen.
Besmette hersenen zijn onbevreesd
Uit een onderzoek uit 2016 blijkt dat chimpansees hun afkeer van de geur van luipaardurine verliezen als ze besmet zijn met toxoplasma. Dit verhoogt het risico dat ze door het roofdier gegrepen worden.
Het gevaar wordt nog groter doordat de gastheer een waaghals wordt.
Parasiet maakt hersenen zelfverzekerd
1. Immuuncellen smokkelen de vijand binnen
De bloedvaten van de hersenen zijn omgeven door een barrière die parasieten buiten houdt, maar immuuncellen doorlaat. Toxoplasma dringt daarom de immuuncellen binnen en gebruikt ze als een paard van Troje om de hersenen binnen te komen.
2. Parasiet dringt hersencellen binnen
In de hersenen dringt de parasiet zenuwcellen binnen, waar hij verandert in een sluimerende cyste. Cysten verbergen zich voor het immuunsysteem en kunnen lang in de hersenen blijven terwijl ze het gedrag van de gastheer beïnvloeden.
3. Cysten maken korte metten met angstsignalen
De cysten bevinden zich vaak in de amygdala, het hersencentrum dat het angstgevoel beïnvloedt. Hier blokkeren ze angstsignalen en verhogen ze de dopamineproductie, waardoor hun gastheer roekelozer wordt en risico’s neemt.
Bij een internationaal onderzoek uit 2018 bleek dat toxoplasma mensen aanzet tot riskante zakelijke ondernemingen. En besmette jongeren kozen vaker dan niet-besmette voor een opleiding gericht op management en ondernemerschap.
De poging van de parasiet om zich te verspreiden heeft dus grote gevolgen voor ons leven. En nu hebben de onderzoekers een ander zeer geraffineerd aspect van de strategie van de parasiet blootgelegd.
Infectie maakt je aantrekkelijk
Toxoplasma kan zich naar soortgenoten verspreiden via seks. Normaal gesproken zullen dieren proberen te voorkomen dat ze paren met partners met parasieten, maar toxoplasma omzeilt dit verdedigingsmechanisme op spectaculaire wijze.
In een studie uit 2022 keek een internationaal onderzoeksteam naar fysieke en gedragsverschillen van 35 besmette en 178 niet-besmette testdeelnemers.
30 tot 50 procent van de wereldbevolking is besmet met toxoplasma.
Daarbij bleek dat besmette mensen meer symmetrische gezichten hadden dan onbesmette mensen – een kenmerk dat gewoonlijk als aantrekkelijk geldt. En geïnfecteerde vrouwen hadden een lagere BMI dan niet-geïnfecteerde vrouwen en vonden zichzelf ook aantrekkelijker.
Een jury van 205 leden uit een aantal landen vond consequent dat de besmette vrouwen en mannen er beter en gezonder uitzagen dan de niet-besmetten.
De gezichten links zijn een mengeling van tien besmette personen, de gezichten rechts van tien niet-besmette mensen.
De wetenschappers denken dat het verband tussen aantrekkelijke uiterlijke kenmerken en infectie verklaard wordt door het vermogen van de parasiet om het uiterlijk van mensen te veranderen.
Dat verband is echter niet bewezen. En volgens sceptici is er een simpeler verklaring voor – aantrekkelijke kenmerken vergroten het risico op besmetting omdat mooie mensen meer seks hebben.
Het is echter goed mogelijk dat beide mechanismen een rol spelen. En het idee dat een parasiet de anatomie van zijn gastheer beïnvloedt, is niet zo vreemd.
Parasiet controleert je hormonen
Toxoplasma beïnvloedt het lichaam op meer manieren. Zo blijkt uit dierstudies dat de parasiet de productie verhoogt van de twee neurotransmitters serotonine en dopamine, die beide een grote invloed hebben op het gedrag.
Andere onderzoeken tonen aan dat de parasiet de hoeveelheid van het geslachtshormoon testosteron in het lichaam verhoogt. Testosteron beïnvloedt onder andere de haargroei en de spiermassa, en kan daarom mede bepalen hoe aantrekkelijk iemand is.
Maar is besmetting met toxoplasma dan gunstig voor een mens?
Drie microben nemen de hersenen over
Toxoplasma is niet de enige parasiet die de hersenen binnendringt. Hier zijn drie vervelende hersenparasieten die je slaap verpesten, je gek maken of je hersenen opeten.
Het antwoord daarop is ingewikkeld. Toxoplasma kan gevaarlijk zijn voor zwangere vrouwen of verzwakte mensen, maar in het algemeen is de parasiet vrij ongevaarlijk. Wel stellen de onderzoekers van de nieuwe studie dat we nog te weinig weten van toxoplasma-infecties.
Ze noemen verschillende effecten die verder onderzocht moeten worden.
Zo willen ze nagaan of de gastheer minder overlevingskansen heeft door het vermogen van de parasiet om risicovol gedrag te verhogen.
Ook wijzen ze erop dat veranderingen in de dosis signaalstoffen of hormonen gevolgen kunnen hebben voor het ontstaan van ernstige aandoeningen, zoals hart- en vaatziekten en schizofrenie.
Ten slotte kan de parasiet je perceptie van andere mensen veranderen. Omdat het voor de parasiet gunstig is als je met zo veel mogelijk mensen seks hebt, kan toxoplasma ervoor zorgen dat we andere mensen aantrekkelijker vinden dan we zouden doen zonder de parasiet.
Dus als je ondersteboven bent van een oogverblindend mooie persoon, kan het zijn dat je een parasiet in je hersenen hebt die je voor de gek houdt.