We kennen allemaal wel een paar perfectionisten. Ze zijn nooit tevreden met hun eigen prestaties. Niets is goed genoeg. Ze zijn bang om fouten te maken, en dat niet alleen, ze maken vaak ook anderen het leven zuur door ook hún inzet te beoordelen op basis van dezelfde, ultrakritische standaard.
Perfectionisme is dus helemaal niet zo perfect, en daarom waren onderzoekers van de Florida State University heel enthousiast toen een groep proefpersonen na twee weken online training minder dominante dwanggedachten hadden.
Opzettelijk fouten maken
De behandeling, die Exposure-Based Treatment for Perfectionism (ETP) heet, werd getest op 76 vrouwelijke studenten die de neiging hebben alles perfect te willen doen. Tegen de deelnemers werd van tevoren gezegd dat ze een training moesten doen waarin ze opzettelijk en herhaaldelijk fouten moesten maken, met als doel dat ze er steeds meer immuun voor zouden worden.
De drie oefeningen die ze moesten doen, waren van tevoren getest, waardoor de onderzoekers zeker wisten dat ze frustratie zouden oproepen. In een van de oefeningen kregen de deelnemers verschillende figuren elk een seconde te zien, en daarna hadden ze 20 seconden om de reeks te reproduceren. In een andere oefening moesten ze met opzet spelfouten maken. En de laatste test bestond uit meerkeuzevragen waar soms helemaal geen juist antwoord tussen zat.
Minder depressie en sociale angst
Wat op het eerste gezicht de ergste nachtmerrie van een perfectionist lijkt – een soort mentaal drijfzand waardoor iemands perfectionisme niet meer naar boven kan komen – bleek het tegenovergestelde effect te hebben. Door de ETP-behandeling daalde het perfectionismeniveau en voelden de personen zich minder slecht bij de gemaakte fouten.
De onderzoekers waren vooral gefascineerd door de snelheid waarmee de training effect had. Normale psychotherapeutische behandelingen duren zes tot 12 weken en vereisen bovendien de aanwezigheid van een therapeut.
‘Een toegankelijke online ETP-behandeling heeft een groot voordeel ten opzichte van andere methoden. Ze zagen bovendien dat het bewust maken van fouten leidde tot minder depressie, wat vermoedelijk samenhangt met een geringere behoefte aan overanalyseren en minder sociale angst,’ schrijft hoogleraar psychologie Susan Krauss Whitbourne in haar artikel ‘To conquer perfectionism, you only have to fail’ op Psychologytoday.
Een toegankelijke online ETP-behandeling heeft volgens de onderzoekers een groot voordeel ten opzichte van andere methoden. Ze zagen bovendien dat het bewust maken van fouten leidde tot minder depressie, wat vermoedelijk samenhangt met een geringere behoefte aan overanalyseren en minder sociale angst.