Mand krydser fingre bag ryggen
Mens
Psychologie

Onderzoekers laten zien hoe je een leugenaar herkent

Als je niet uitkijkt, vliegen de leugens en halve waarheden je om de oren. Maar volgens een nieuw onderzoek is er een trucje om ze allemaal te ontmaskeren.

Gepubliceerd op 03.06.22
Door Nanna Vium

Het schijnt een van de meest complexe uitdagingen te zijn voor het menselijk brein, en kinderen doen er jaren over om het te leren.

Toch zijn leugens eigenlijk overal. Maar er is gelukkig een trucje om de leugens om je heen te herkennen.

Dat laat een nieuw onderzoek aan de Britse universiteit van Portsmouth zien. Daar is ontdekt dat het eenvoudiger is om leugenaars te ontmaskeren als je ze vraagt een ander taakje uit te voeren tijdens de leugen. Je moet ze afleiden:

‘Uit ons onderzoek blijkt dat leugens en waarheden net zo geloofwaardig kunnen klinken, als de leugenaar tenminste genoeg tijd heeft om na te denken. Maar als de capaciteit om na te denken over wat je zegt minder wordt, klinkt de waarheid vaak geloofwaardiger,’ vertellen Aldert Vrij, psychologieprofessor aan de universiteit van Portsmouth en een van de onderzoekers van de studie in een persbericht.

Proefpersonen gevraagd om te liegen

In het nieuwe onderzoek werden 164 vrijwilligers gevraagd om hun mening te geven over verschillende maatschappelijke vraagstukken die recent in het nieuws waren geweest.

Daarna werden ze in twee groepen opgedeeld en bevraagd over de drie onderwerpen die ze het meest bezighielden. De ene groep moest de waarheid vertellen, en de andere groep werd gevraagd te liegen.

Aan een deel van hen werd bovendien gevraagd om een zevencijferig autoregistratienummer te onthouden. En de helft van de groep kreeg te horen dat ze hun mening zouden moeten opschrijven als ze het getal niet onthielden.

Alle proefpersonen konden zich voorbereiden op het interview en kregen te horen dat het belangrijk was om zo overtuigend mogelijk over te komen. Om te zorgen voor extra motivatie, beloofden de onderzoekers een geldbeloning aan de meest overtuigende deelnemer.

Afleiding helpt maar bij één ding

Toen het interview klaar was, moest de ondervrager beoordelen of de proefpersoon wel of niet aan het liegen was. En uit de resultaten bleek dat de leugenaars makkelijk te ontmaskeren waren als ze tegelijk de nummerplaat moesten onthouden én te horen hadden gekregen dat die opgave belangrijk was.

Ze vielen door de mand door parameters als ‘directheid’, ‘helderheid’ en ‘waarschijnlijkheid’.

Volgens de onderzoekers werkte het trucje alleen als de persoon die liegt voelt dat de extra taak belangrijk is. Dat kan bijvoorbeeld door het belang van de opgave te onderstrepen, zoals hier is gebeurd.

Of, zoals de onderzoekers zelf voorstellen, door ze iets vast te laten houden terwijl ze iets vertellen. Of, nog moeilijker, door ze te laten rijden in bijvoorbeeld een autosimulator, terwijl ze ondervraagd worden.