Je gebruikt je hele gezicht als je glimlacht of je neus voor iets ophaalt.
Maar het menselijke oog kan ook zeer complexe emotionele informatie geven. Dat heeft zo z’n voordelen tijdens de coronapandemie, nu mond en neus vaak zijn bedekt door een mondkapje.
De afgelopen jaren heeft de wetenschap achterhaald hoeveel informatie we eigenlijk via onze ogen doorgeven.
Oogbewegingen duiden op afschuw en angst
In een onderzoek uit 2017 wisten de proefpersonen in 90 procent van de gevallen foto’s van gezichten met een bepaalde uitdrukking in de ogen te linken aan het bijpassende gevoel. De proefpersonen kozen uit een register van 50 mogelijkheden, zoals verdriet, woede en verbazing.
Uit het onderzoek bleek dat gevoelens af te leiden zijn uit bepaalde bewegingen rond het oog.
Zo legden de meeste proefpersonen een verband tussen samengeknepen ogen en gevoelens van afschuw of achterdocht. Omgekeerd werden wijd open ogen gekoppeld aan onder meer vrees en bewondering.
Volgens de onderzoekers kunnen we het gevoel aflezen aan de oogbewegingen, doordat die een universele rol bij het zicht spelen. Als we met onze ogen knijpen, blokkeren we het licht en verscherpen we focus en contrast, wat handig is als je iemand tegenover je hebt die je niet vertrouwt. En als je je ogen openspert, laat je meer licht door en verbreed je je blikveld, wat bruikbaar is als je bijvoorbeeld bang bent en aan een bedreiging wilt ontkomen.
Luister hoe de blik en mimiek evolutionaire wortels hebben:
De reden dat iedereen dezelfde gezichtsuitdrukking gebruikt om bijvoorbeeld angst uit te drukken is dat gezichtsbewegingen je helpen in een gevaarlijke situatie, onder meer doordat er meer licht in wijd open ogen valt. Omdat die bewegingen voor iedereen hetzelfde zijn, kunnen we ook gevoelens aflezen aan iemands blik.
Pupilgrootte duidt op mate van twijfel
Andere onderzoeken gaan uit van de grootte van pupillen om bijvoorbeeld te zien of iemand liegt. Tijdens een leugen worden de pupillen gemiddeld 1 millimeter groter.
De pupil zet ook uit als je twijfelt – hoe moeilijker een keuze, des te groter je pupil.
Waarom de pupil bij bepaalde gevoelens precies groter wordt, is niet bekend, maar onderzoeken wijzen uit dat het vaak gebeurt wanneer de hersenen hard moeten werken.
Flirtende blik gaat recht naar de hersenen
Dat de ogen te maken hebben met onze gevoelens, blijkt uit studies naar de activiteit in het gevoelscentrum van de hersenen, de amygdala, terwijl de ogen verschillende taken uitvoeren.
Een experiment toonde aan dat de amygdala geactiveerd wordt als we checken of andere mensen naar ons kijken.
Het resultaat kan te maken hebben met een puur evolutionaire functie, zoals het zoeken naar een partner – of het uitkijken voor een bedreiging. In elk geval blijkt dat onze hersenen van nature gecodeerd zijn om gevoelens af te lezen aan andermans ogen.