Professor: Zo ondersteun je de psychische ontwikkeling van je kindje het beste
Een perfecte ouder bestaat niet, maar hoogleraar psychologie Mette Væver heeft tips voor ouders die de psychische ontwikkeling van hun kindje zo goed mogelijk willen ondersteunen.
Een rimpel bij je mondhoek, opgetrokken wenkbrauwen of een snel armgebaar.
We bestoken elkaar voortdurend met kleine onuitgesproken signalen die aangeven hoe we ons emotioneel voelen – de zogeheten non-verbale communicatie.
Voor kleine kinderen, en vooral baby’s, zijn deze kleine signalen van cruciaal belang omdat ze een directe lijn vormen naar de belangrijkste mensen in hun leven: hun ouders.
Aan die vroege interactie tussen ouders en kinderen wijdt Mette Skovgaard Væver, hoogleraar psychologie aan de universiteit van Kopenhagen, een groot deel van haar werkzame leven.
Hier volgen een paar van haar op onderzoek gebaseerde adviezen voor ouders van jonge kinderen die hun psychologische ontwikkeling zo goed mogelijk willen ondersteunen.
Waarom is vroege non-verbale communicatie tussen ouders en kinderen zo belangrijk?
Baby’s worden volledig afhankelijk van hun verzorgers geboren en hebben een aangeboren vermogen om de zorg van hun ouders te activeren.
Vroeger dachten we dat het genoeg was als een baby een droge luier kreeg en gevoed werd als hij of zij honger had. Hechtingsonderzoek benadrukt echter dat het niet alleen gaat om het voldoen aan lichamelijke behoeften, maar ook aan emotionele behoeften.
Het klinkt misschien een beetje dramatisch, maar als een baby koud, moe of hongerig is, gaat het om overleven.
Vanuit evolutionair perspectief hebben baby’s iemand nodig die in hun behoeften voorziet – zowel fysiek als emotioneel – en hen helpt negatieve emoties te reguleren, want dat kunnen ze nog niet zelf.
Dit typeren we als een veilige gehechtheid. Met andere woorden, tijdens het eerste levensjaar ervaren kinderen dat ze worden opgevangen door hun verzorgers wanneer ze moeilijke emoties ervaren.
Je zou een kindje kunnen vergelijken met een statisticus die de eerste jaren gegevens verzamelt en bijvoorbeeld leert dat zijn verzorgers er voor hem zijn als hij bang is.
Wat kan een veilige gehechtheid betekenen voor de psychologische ontwikkeling van kinderen?
Uit onderzoek blijkt dat een veilige gehechtheid ontwikkeld in het eerste levensjaar een beschermende factor is voor vrijwel alle parameters van de verdere ontwikkeling van een kind.
Let wel, een veilige hechting is geen vaccinatie tegen psychische problemen en uitdagingen later in het leven.
Per slot van rekening kunnen er in het leven van elk kind moeilijkheden ontstaan en de psychische ontwikkeling is over het algemeen een enorm complex verschijnsel met een ingewikkelde wisselwerking tussen risico’s en beschermende factoren.
Een kind met een veilige gehechtheid kan later psychische problemen krijgen, en een kind met een onveilige gehechtheid kan een veilig kind worden.
Over de expert ...
- Mette Skovgaard Væver, hoogleraar aan de afdeling psychologie van de universiteit van Kopenhagen en hoofd van het Centrum voor Vroegtijdige Interventie en Gezinsonderzoek.
- Primaire onderzoeksgebieden: Psychologische ontwikkeling van baby’s en peuters (0-6 jaar), gehechtheid en ouderschap, vroege ouder-kindinteractie, vroegtijdige opsporing, interventie en preventie, ontwikkelingspsychopathologie.
- Lees hier meer over het onderzoek achter haar tips: https://forstaadinbaby.dk/understand-your-baby
Heb je tips voor ouders die de psychische ontwikkeling van hun kinderen zo goed mogelijk willen ondersteunen?
In ieder leven gebeuren moeilijke dingen, en veel andere factoren dan de ouders spelen een rol naarmate het kind ouder wordt: kinderdagverblijven, het schoolleven, vriendschappen en sociale media.
Maar het is duidelijk dat ouders tot de belangrijkste mensen behoren – vanuit een levenslang perspectief, maar vooral in de eerste levensjaren.
Een van mijn adviezen zou zijn dat je als ouder probeert nieuwsgierig te blijven naar wat er in je kind omgaat.
Een ander is dat je er natuurlijk bent om je kind te troosten en te helpen de moeilijke emoties te ordenen en te laten zien dat je daar best samen met je kind bij kunt blijven.
Voor sommige kinderen kan alleen het horen van je stem al genoeg zijn om de moeilijke emoties te helpen reguleren, andere kinderen zijn geholpen met een liefdevolle hand op hun rug of willen opgepakt worden.
Waar het om gaat is dat kinderen nabijheid ervaren van iemand die groter, sterker en slimmer is, en die voor hun overleving zal zorgen.
Een derde en even belangrijk advies voor de ontwikkeling van kinderen is om lol te maken, je kind tegemoet te komen in positieve emoties en de vreugde en nieuwsgierigheid te delen van het verkennen, spelen en leren over elkaar en de wereld.
In het onderzoek hebben we ons eerder gericht op negatieve emoties, maar de laatste jaren is er meer begrip voor het belang van bijvoorbeeld spel tussen kinderen en ouders.
Wat zou je willen dat iedereen wist over de psychische ontwikkeling van kleine kinderen?
Geen enkele ouder hoeft perfect te zijn – ik zou willen dat iedereen zich dat realiseerde, al weet ik dat het lastig is.
Er bestaat gewoon geen perfecte ouder, en het is sowieso moeilijk om te definiëren wat perfect betekent.
Het ideaal van perfectie kan een storend element worden in het ouderschap, omdat je je dan voortdurend afvraagt of je het wel goed genoeg doet.