Wat is pijn?
Pijn is een onaangenaam gevoel, dat meestal wordt veroorzaakt door beschadigd of ontstoken weefsel. Maar soms ontstaat pijn zonder dat er een fysieke oorzaak in het weefsel te vinden is.
Weefselschade veroorzaakt pijn door pijngevoelige zenuwen te activeren, die een signaal naar de hersenen sturen.
Als je je bijvoorbeeld snijdt, sturen bepaalde zenuwcellen binnen circa 0,1 seconde een bericht naar de hersenen over een scherpe, stekende pijn.
Andere zenuwcellen reageren binnen enkele minuten en veroorzaken een minder scherpe, branderige pijn.
Ten slotte zijn er zenuwcellen die nog uren of dagen stoffen registreren die worden afgescheiden door immuuncellen rond de wond. Dat leidt tot een vage, bonkende pijn.
Pijn kan echter op meerdere manieren ontstaan en wordt op basis daarvan ingedeeld in drie basistypen.
De basistypen pijn zijn:
- Nociceptieve pijn, die wordt veroorzaakt door een wond
- Neuropathische pijn, waarbij zenuwcellen geïrriteerd of beschadigd zijn
- Nociplastische pijn, zonder fysieke oorzaak
In de galerij hieronder lees je meer over de basistypen pijn.
1. Nociceptieve pijn: Beschadiging veroorzaakt pijn
Als je valt en je bezeert, je snijdt of een ontstoken wond hebt, ervaar je zogeheten nociceptieve pijn. Die ontstaat wanneer pijngevoelige zenuwcellen worden geactiveerd door bijvoorbeeld melkzuur uit beschadigde cellen.
1. Nociceptieve pijn: Vervolg
Dit soort pijn is vaak gunstig, want het helpt je beschadigde lichaam kalm te blijven. Maar hij kan ook leiden tot chronische pijn in gewrichten met reuma of een overbelaste rug, waarbij bijvoorbeeld spieren of pezen worden aangetast door een langdurige ontsteking.
2. Neuropathische pijn: Pijnzenuwen staan onder druk
Zogeheten neuropathische pijn, ook wel zenuwpijn genoemd, treedt op wanneer de pijngevoelige zenuwcel zelf beschadigd of geïrriteerd is. De cel begint signalen te verzenden, ook al zijn de receptoren op de zenuwuiteinden niet geactiveerd.
2. Neuropathische pijn: Vervolg
Dit type pijn treedt op bij onder meer hernia’s en het carpaletunnelsyndroom, waarbij de zenuwcellen worden bekneld, of in verband met diabetes, waarbij een hoge bloedsuikerspiegel de zenuwcellen vergiftigt en zenuwontstekingen veroorzaakt.
3. Nociplastische pijn: Hersenen doen je pijn
Vroeger werd pijn zonder concrete fysieke oorzaak vaak afgedaan als louter verbeelding, maar tegenwoordig hebben artsen veelal een genuanceerder beeld. Dergelijke pijn wordt nu nociplastische pijn genoemd en treedt waarschijnlijk op omdat het zenuwstelsel overgevoelig wordt voor pijn.
3. Nociplastische pijn: Vervolg
Het probleem kan liggen in de hersencentra die pijn verwerken, zoals de insula. De aandoening fibromyalgie en sommige soorten hoofdpijn en rugpijn vallen onder dit type.
Wat is chronische pijn?
Chronische pijn is pijn die langer dan drie of zes maanden duurt. Chronische pijn kan bijna overal in het lichaam ontstaan, zoals in de inwendige organen, spieren of botten.
De pijn kan nociceptief zijn. Dat houdt in dat de chronische pijn wordt veroorzaakt door schade aan het weefsel, die pijn doet.
De pijn kan ook neuropathisch zijn, wat wil zeggen dat de chronische pijn ontstaat als gevolg van schade aan een zenuw die is verbonden met het weefsel dat pijn doet.
Ten slotte kan de pijn nociplastisch zijn en volledig in de hersenen ontstaan.
Chronische pijn in de rug is vaak nocireceptief, maar in 16-55 procent van de gevallen heeft chronische pijn ook een neuropathische oorzaak.
Nociplastische pijn is een relatief recent ontdekt verschijnsel. Daardoor weten we nog niet hoe vaak die de oorzaak is van chronische pijn.
Wat is ischemische pijn?
Ischemische pijn komt door een gebrekkige bloedtoevoer naar een weefsel. Zonder bloed sterven de weefselcellen door zuurstofgebrek en wordt het weefsel langzaam afgebroken.
Ischemische pijn kan op diverse plekken ontstaan, zoals het hart, de darmen of de ledematen, als gevolg van bijvoorbeeld een bloedstolsel, ernstige wond of tumor.
Hoe de pijn aanvoelt, varieert sterk. Zo kunnen mensen met ischemische pijn in de borst een drukkend gevoel, lichte pijn of branderigheid ervaren.
De aandoening moet snel worden behandeld, en de behandeling hangt af van de oorzaak. Zo kunnen bloedstolsels met medicijnen of operatief worden verwijderd.
Ischemische pijn kan o.a. in het hart ontstaan. Je voelt het in je borst, maar de pijn kan ook uitstralen naar de linkerarm en onderkaak.
Wat is somatische pijn?
Somatische pijn ontstaat als pijngevoelige zenuwen in bijvoorbeeld de huid, bindweefsel, spieren, botten of gewrichten worden geactiveerd.
Omdat dergelijk weefsel veel pijngevoelige zenuwcellen bevat, is somatische pijn vaak hevig en relatief makkelijk te lokaliseren.
Somatische pijn is een van de twee subtypen van nociceptieve pijn. De andere is viscerale pijn, die ontstaat door activering van pijngevoelige zenuwen in inwendige organen of slijmvliezen.
Deze soorten weefsel hebben weinig pijngevoelige zenuwcellen, waardoor viscerale pijn vaak zwakker en vager is dan somatische pijn. Deze pijn is dan ook moeilijker te lokaliseren.