Onsterfelijke moordenaars: Mazelen uitgeroeid in 62% van Europa
Er is soms nog steeds een uitbraak van mazelen, terwijl er al 50 jaar een vaccin voor is. Wetenschap in Beeld legt uit waardoor sommige ziekten – ondanks jarenlange bestrijding – ons nog altijd dwarszitten.
1. Hebben we mazelen uitgeroeid?
Uit de nieuwste rapporten van de wereldgezondheidsorganisatie WHO blijkt dat 33 van de 53 Europese landen mazelenvrij zijn.
Onder meer in Nederland, Noorwegen, Zweden, Finland en Denemarken is de ziekte ‘geëlimineerd’. Dat houdt in dat die landen drie jaar lang geen langdurige uitbraken van mazelen gekend hebben.
Toch duikt er af en toe een patiënt op met rode vlekken over zijn hele lichaam. Volwassenen die niet gevaccineerd zijn als kind, kunnen de ziekte soms mee naar huis nemen als ze op reis zijn geweest.
Dit jaar zijn er echter in meerdere Europese landen, waaronder Roemenië, Duitsland en Polen echte uitbraken van mazelen geweest.
Frankrijk, Italië, Oekraïne en Servië zijn enkele van de landen die nog niet op de exclusieve eliminatielijst staan omdat ze nog geen drie jaar vrij zijn van langdurige uitbraken.
2. Wat zijn mazelen?
Hoge koorts, hoesten en een heleboel rode vlekken over het hele lichaam duiden op het mazelenvirus, dat zich kan ontwikkelen tot longontsteking, diarree en levensgevaarlijke hersenontsteking.
Het mazelenvirus is een zogeheten morbillivirus. Het verspreidt zich via slijm of kleine druppeltjes die in de lucht hangen wanneer iemand met mazelen heeft gehoest. Daardoor is de ziekte extreem besmettelijk.
Het mazelenvirus kan tot twee uur lang in de lucht blijven hangen als een mazelenpatiënt gehoest of geniesd heeft in een vertrek.
Een paar jaar geleden kwamen Amerikaanse onderzoekers erachter dat mazelen niet alleen als ziekte levensgevaarlijk is; het virus tast het immuunsysteem ook tot drie jaar na de besmetting aan.
Dus zelfs als je van mazelen bent genezen, is het risico dat je aan andere infecties sterft nog jaren hoger dan normaal.
3. Hoe behandelen we mazelen?
De landen die mazelen volledig hebben uitgeroeid, hebben dat te danken aan inentingen.
Een mazelenvaccin bevat verzwakte virusdeeltjes die het immuunsysteem ertoe aanzetten om antistoffen en geheugencellen aan te maken.
De antistoffen bestrijden het virus, terwijl de geheugencellen het voor een volgende keer onthouden.
Als genoeg mensen zich laten inenten, ontstaat er een groepsimmuniteit, waarbij mazelen vrijwel is uitgeroeid in een bevolking.
Dat betekent dat zelfs mensen die te ziek of zwak zijn om zelf te worden ingeënt, beschermd zijn.
En weerstand tegen bijvoorbeeld het BMR-vaccin kan er omgekeerd toe leiden dat de groepsimmuniteit doorbroken wordt, waardoor landen die de mazelen hebben uitgeroeid, de levensgevaarlijke besmetting terug kunnen krijgen.
Mazelen zijn op hun retour
Maar gelukkig gaat het de goede kant op.
Door vaccins zijn er van 2000 tot 2015 veel minder mensen aan mazelen overleden – de daling bedroeg 79%. Dat betekent dat 20,3 miljoen levens zijn gered.
En in 2016 kreeg rond de 85% van alle kinderen ter wereld een spuitje tegen mazelen voordat ze één jaar werden. In 2000 was dat nog maar 73%.
Dat blijkt uit cijfers van de wereldgezondheidsorganisatie WHO.