Met kerst mogen we flink uitpakken. En wie verheugt zich niet op het moment dat de prachtig ingepakte cadeautjes onder de boom worden uitgedeeld?
Maar of je nu het meest enthousiast bent over het geven of ontvangen van een cadeau, sta even stil bij wat je aan het doen bent.
Speeltuin van psychopaten
Al duizenden jaren geven mensen elkaar geschenken bij speciale gelegenheden.
Vroeger gaven we geschenken als teken van onze goede bedoelingen als we op reis gingen en onderweg vreemden ontmoetten. En met een cadeau zeiden we natuurlijk ook iets liefs tegen onze partner of vrienden.
En zo werkt het grotendeels nog steeds.
‘Geschenken scheppen relaties, en daarom vallen ze vaak als eerste weg als je mot hebt met een vriend of familielid,’ zegt Henrik Mahncke, die onderzoek heeft gedaan naar het geven van geschenken en filantropie.
En hij voegt eraan toe: ‘Zo kunnen geschenken zowel het begin als het einde van relaties symboliseren.’
Maar een geschenk – of liever gezegd het ontbreken daarvan – kan natuurlijk niet alleen het einde van een relatie bevestigen.
Cadeaus kunnen ook gebruikt worden om mensen te manipuleren en strategische controle over hen uit te oefenen.
‘Het sociale geschenkenstelsel is op maat gemaakt voor psychopaten,’ zegt de Noorse sociaal antropoloog en onderzoeker Runar Døving.
Døving wijst er ook op dat mensen bij grote geschenken het gevoel kunnen krijgen minderwaardig te zijn, en dat sommige gevers anderen iets schenken om ze niet te verliezen.
‘Op deze manier ondersteunt het sociologische systeem de waanzin – het geeft macht,’ zegt Døving.
Magie moet behouden blijven
Willen we de ‘magie’ van het schenken behouden, dan moet aan een aantal eisen worden voldaan.
Cadeaus mogen geen deel uitmaken van een ruilhandel, het prijsniveau mag niet vooraf al vastliggen en elektronische verlanglijstjes moeten niet gaan overheersen.
‘Je kunt de magie behouden door niet te laten merken dat het cadeau duur was. En de tijd speelt ook een rol. Als je bijvoorbeeld een huwelijksgeschenk geeft, verwacht je waarschijnlijk niet binnen de kortste keren een cadeau terug, en dat laat een positieve indruk achter.’ zegt Mahncke.
En psykopat er blant annet blottet for empati og overvurderer ofte egne evner.
Lees ook:
Maar het idee dat je onvoorwaardelijk iets kunt geven zonder dat de relatie daarbij meespeelt, is volgens Mahncke een illusie.
‘Geschenken tussen twee mensen duiden altijd op een machtsverhouding en een relatie, maar dat is een deel van de charme van het geven,’ besluit hij.