Zijn er nutteloze lichaamsdelen?

Het menselijk lichaam is nu al duizenden jaren onderhevig aan veranderingen en past zich telkens moeiteloos aan aan de taken en leefwijze waaraan het blootgesteld is. En toch lijkt het erop dat de evolutie niet alle veranderingen in onze levensstijl heeft kunnen volgen.

Er zijn lichaamsdelen, zoals verstandskiezen en lichaamsbeharing, die nuttig waren voor mensen die vroeger grove kost kregen respectievelijk niet in verwarmde huizen leefden. Die beharing en verstandskiezen zijn nu overbodig: we dragen kleding, wonen in huizen en eten licht verteerbaar voedsel.

Omgekeerd kan een orgaan dat overbodig lijkt, wel een functie hebben, alleen kennen we die dan niet. Het kan ook dat een orgaan alleen bij stress en bij ziekte onontbeerlijk is. Andere lichaamsdelen kunnen bij volwassenen overbodig zijn, maar voor de ontwikkeling van embryo’s toch belang hebben. Ten slotte hebben sommige lichaamsdelen, het heiligbeen bijvoorbeeld, nu een andere functie. De rol die ze bij onze voorouders hadden, is komen te vervallen; ze zijn tijdens de evolutie niet verdwenen, maar hebben nu een nieuwe rol.

Bijholtes De functie ervan is onbekend. Sommigen menen dat ze eerst het gezicht vormden, maar dat daar nu virussen en bacteriën uit de neus bestreden worden.

Bij-eierstokken In het vroege embryostadium ontwikkelen geslachtsorganen zich op dezelfde wijze. Dat levert bij de vrouw bij-eierstokken op, een soort tegenhangers van de zaadleiders van de man.

Heiligbeen Het heiligbeen is het restant van de staart van onze voorouders. Het lijkt nu misschien overbodig, maar dat is het niet. Het heiligbeen beschermt namelijk de organen in het bekken.

Verstandskiezen Verstandskiezen waren nuttig toen we grof voedsel aten, zoals vlees, bladeren en wortels. Nu zijn ze geheel overbodig.

Tepels Bij mannen hebben tepels geen nut. Ze zijn terug te voeren op de blauwdruk voor de twee geslachten in het vroege stadium van het embryo. Die bevat tepels; de man heeft ze dan ook.

De baarmoeder van de man De blauwdruk voor de geslachtsorganen die in de embryonale fase ontstaan, bevat wat later de baarmoeder bij de vrouw wordt. De man heeft deze structuur ook.

Het 13e ribbenpaar Sommige mensen hebben twee maal 13 ribben, net als chimpansees, onze naaste verwanten. Wellicht een overblijfsel uit de tijd dat we op handen en voeten liepen.

Lichaamsbeharing De oorspronkelijke functie van lichaamshaar was om het lichaam warm te houden, maar die is nu overbodig geworden omdat we kleding dragen.

Kleine teen Sommige mensen vinden dat de kleine teen geen nut heeft omdat we er geen takken meer mee grijpen. We gebruiken echter alle tenen om ons evenwicht te bewaren en rechtop te lopen.