Wat gebeurt er met een lichaam na de begrafenis?
Hoe snel na de dood begint het lichaam te ontbinden? Welke delen van het lichaam veranderen het eerst en hoe lang duurt het voor er alleen nog botten over zijn?
Een half uur na het overlijden ontstaan de eerste zichtbare tekenen: lijkvlekken, donkerpaarse verkleuringen van de huid.
Dat komt doordat de bloedsomloop is gestopt en het bloed naar de laagst gelegen delen van het lichaam zakt, waar de bloedkleurstof, hemoglobine, in het omliggende weefsel dringt.
Spieren verstijven – en verslappen weer
Drie à vier uur na het overlijden beginnen de spieren te verstijven. De oorzaak van deze rigor mortis is dat de spieren geen energie meer krijgen. Na een paar dagen verdwijnt de stijfheid echter weer, als het ontbindingsproces inzet.
Alleen het skelet blijft over
Als een lichaam is begraven, worden de zachte delen snel door micro-organismen verteerd. Maar het skelet vergaat pas na vele jaren.
1. Huid verandert van kleur
De uitwerpselen van de bacteriën verkleuren de huid, waardoor die groenig wordt. Binnen een paar dagen wordt de huid ook losser en poreuzer.
2. Buik zwelt op
Het zachte weefsel wordt afgebroken door bacteriën, waarbij gassen als methaan en ammoniak vrijkomen. Die hopen zich op, waardoor vooral de buik opzwelt.
3. Larven eten van het lijk
Na twee à drie weken is 10-20 procent van het lichaamsgewicht nog over – deels doordat larven en bacteriën het lichaam verteren en deels door de verdamping van water.
4. Skelet blijft liggen
Botten zijn moeilijk afbreekbaar, en als er veel kalk in de grond zit, kan het honderden of duizenden jaren duren voordat ze vergaan.
Als het lichaam begraven is, meestal ongeveer een week na het overlijden, gaat het ontbindingsproces door en wordt het lichaam van binnenuit opgegeten door bacteriën. Ze krijgen gezelschap van maden en andere larven, die zich ook tegoed doen aan het lijk.
Lichaam wordt 80 procent lichter
Tegelijk verdampt het water uit het lichaam, waardoor dit steeds meer gewicht verliest. Na twee à drie weken zijn de meeste organen en spieren verdwenen en heeft het lichaam nog maar 10-20 procent van zijn oorspronkelijke gewicht.
Na drie à vier maanden is het ontbindingsproces voltooid en is alleen het skelet nog over. Afhankelijk van de omgeving kan het honderden jaren duren voor de botten volledig vergaan.
De concentratie kalk in de grond speelt een beslissende rol voor de duur van het proces: is de grond kalkarm, dan worden de botten relatief snel afgebroken, maar in kalkrijke grond kunnen ze duizenden jaren intact blijven.
Bij goed bewaarde veenlijken, zoals de Man van Tollund, is het ontbindingsproces gestopt door het zure milieu.
De afbraak van het lichaam kan worden vertraagd door de omgeving. In een zeer droge omgeving kan het lichaam natuurlijk worden gemummificeerd, en in een zeer zuur milieu kan het bewaard blijven als veenlijk.