De Amerikaanse president Donald Trump zorgde vorige week vrijdag voor opschudding toen hij tijdens een persconferentie het idee te berde bracht om ontsmettingsmiddel rechtstreeks in het lichaam te injecteren in de strijd tegen het coronavirus.
Artsen waarschuwden na afloop dat je dat absoluut niet moet proberen, waarna Trump zelf zei dat hij de opmerking sarcastisch had bedoeld – als een lolletje tegen de journalisten.
Maar wat zou er eigenlijk binnen in je lichaam gebeuren als er ontsmettingsmiddel binnendrong? Dit zegt de wetenschap erover. En let op: ook wij benadrukken dat je dit onder geen beding moet doen, want het is levensgevaarlijk.
Zuurstoftransport valt stil
Om voor de hand liggende redenen zijn er niet heel veel ervaringen met mensen die ontsmettingsmiddelen als isopropylalcohol of bleekmiddel rechtstreeks in de bloedbaan hebben gekregen. Er zijn weinig experimenten of ongelukken mee bekend. Maar uit kleinere onderzoeken blijkt dat bleekmiddel in de bloedbaan tot acuut nierfalen, trombose en nog veel meer ellende kan leiden.
Dat komt onder meer doordat ontsmettingsmiddelen de rode bloedlichaampjes verwoesten die zuurstof van de longen naar de andere cellen transporteren. Dat doen de bloedlichaampjes met behulp van het eiwit hemoglobine, dat de zuurstof aan zich bindt en het op de plaats van bestemming weer afgeeft.
Hemoglobine haalt adem voor de cellen
Een belangrijke functie van bloed is het transport van zuurstof van de longen naar de cellen en van koolstofdioxide de andere kant op. Dit is een taak voor de rode bloedlichaampjes.
Deze bevatten het ijzerhoudende eiwit hemoglobine, dat 97% van hun drooggewicht vormt.
Hemoglobine is een groot molecuul van vier eiwitketens met elk een ijzeratoom. De ijzeratomen in de rode bloedlichaampjes trekken zuurstof uit de adem aan als ze in de longen bij elkaar komen.
Hemoglobine verandert van vorm zodra een zuurstofmolecuul zich aan het eerste ijzeratoom gebonden heeft; dan kunnen de andere ijzeratomen naar voren komen en makkelijk nog meer zuurstof opnemen. Zo zuigen de rode bloedlichaampjes in de longen zuurstof naar zich toe, terwijl in de doelcellen het omgekeerde gebeurt.
Wanneer het eerste zuurstofmolecuul loslaat, verandert het eiwit weer van vorm, waardoor nieuwe zuurstof naar voren komt en makkelijk afgegeven kan worden.
Hierbij wisselt de zuurstof van plek met koolstofdioxide, een bijproduct van de verbranding in de cellen. Het wordt door het bloed naar de longen gebracht, waar het vervolgens plaatsmaakt voor nieuwe zuurstof.
Als de rode bloedlichaampjes kapot zijn, wordt er dan ook geen zuurstof naar de organen gebracht, en dat is dodelijk. Daarnaast kunnen de chemicaliën ontstekingen en schade aan de binnenkant van bloedvaten veroorzaken, met bloedpropjes en hevige pijn tot gevolg.
Cellen worden verwoest
Een injectie met het ontsmettingsmiddel isopropylalcohol is evenmin aan te raden. De alcohol zou net als bleekmiddel enorm veel schade aanrichten aan de binnenkant van de bloedvaten, de rode bloedlichaampjes aantasten en mogelijk bloedpropjes veroorzaken.
Ook hier zijn gelukkig weinig ervaringen met injecties. Maar mensen die isopropylalcohol hebben gedronken, raakten bewusteloos of ervoeren maagbloedingen, letsel aan de slokdarm of een daling van de bloeddruk. Bij sommigen viel de ademhaling geheel stil.
Handgel blaast verdediging van virussen op
Ook handgel is een bekend ontsmettingsmiddel, dat met een alcoholpercentage van ten minste 60 procent het celmembraan van bacteriën en virussen aantast, waardoor de cellen haast exploderen.
Alcohol slaat gaten in de cel
De kleine alcoholmoleculen uit de handgel nestelen zich tussen de vetmoleculen van het celmembraan van de bacterie.
Cel sterft door doorboord membraan
De alcohol slaat een gat in het celmembraan, waardoor het het binnenste van de cel niet meer beschermt. De bacterie is ‘lek’ en kan geen kwaad meer.
Gel zoekt eiwitplooien op
Lange ketens van eiwitten kronkelen door het membraan van de bacteriecel. De alcoholmoleculen dringen de plooien binnen.
Plooien worden gladgestreken
Alcohol strijkt de plooien glad. We spreken dan van een gedenatureerd eiwit, dat zijn werk niet meer kan doen, evenmin als de bacterie.
Isopropylalcohol behoort tot de toxische alcoholen, waar ook spiritus, methanol en koelvloeistof onder vallen.
Deze stoffen hebben gemeen dat je ze beter niet binnen kunt krijgen. Ze worden in het lichaam afgebroken tot zure afvalproducten, die de pH-waarde van het lichaam veranderen. Dat kan uiteindelijk dodelijk zijn, aldus Niels Ebbehøj, arts en expert op het gebied van toxicologie. Hij benadrukt:
‘Het maakt niet uit om welk ontsmettingsmiddel het gaat – ze horen niet in het lichaam thuis, want het zijn biologisch actieve stoffen die gemaakt zijn om cellen te verwoesten.’ Niels Ebbehøj, arts en toxicologisch expert in het Deense Bispebjerg-ziekenhuis
Bovendien voorkomen de chemicaliën niet dat je besmet raakt met het coronavirus en maken ze geen einde aan de besmetting, zelfs als ze in het lichaam op virussen zouden stuiten. Ethanol, dat onder meer in handgel zit, is al dodelijk bij 7 promille. En voor een ontsmettend effect is een concentratie in het lichaam van 70 procent nodig.
‘De eigen lichaamscellen zullen kapotgaan voordat het virus kapotgaat, want onze cellen zijn veel complexer en daardoor kwetsbaarder,’ legt de arts uit.