In het begin zijn alle embryo’s vrouwelijk. Pas later komt er een proces op gang waarbij jongens een penis ontwikkelen. Als dit proces uitblijft, ontwikkelt het embryo zich in vrouwelijke richting en wordt er een meisje geboren.
Dit idee is al gangbaar sinds de jaren 1940.
Maar nu blijkt uit een nieuw onderzoek dat de vorming van een meisje een actief proces is.
Mythe ontkracht: voor mannelijke organen is meer nodig
De oude theorie brak door na een proef op konijnenembryo’s. In de baarmoeder werden de voorstadia van de geslachtsklieren die testosteron aanmaken verwijderd. Toen de konijntjes geboren waren, hadden ze allemaal vrouwelijke organen.
De onderzoekers concludeerden daarom dat embryo’s altijd vrouwelijk worden als de mannelijke geslachtsklieren niet door bepaalde genen gevormd worden.
Dit idee werd gesteund door de ontdekking van het SRY-gen in het mannelijke Y-chromosoom. 5 à 6 weken in de zwangerschap maakt dat een eiwit aan dat de testikels en het testosteron stimuleert.
Wetenschappers dachten dus dat alle embryo’s meisjes worden, tenzij het SRY-gen geactiveerd wordt.
Maar in 2017 ontdekten Amerikaanse onderzoekers een eiwit dat actief het geslacht bepaalt van meisjes – net als bij jongens.
Beide geslachten volgen zelfde sjabloon
In een proef met muizen hebben biologen nu aangetoond dat het eiwit COUP-TFII nodig is om de mannelijke klieren te verwijderen bij vrouwtjes. Zonder COUP-TFII kregen de muizen mannelijke én vrouwelijke organen.
Eerder werd gedacht dat de aanleg van de mannelijke organen verdwijnt omdat een embryo geen testosteron aanmaakt. Maar dat is dus niet genoeg.
De ontdekking van COUP-TFII betekent dus dat beide geslachten niet als meisje beginnen, maar met hetzelfde, neutrale sjabloon.
Embryo vóór week 6
Inwendig geslacht: Aanleg van geslachtsklieren (1), aanleg van zaadleiders (2) en aanleg van eileiders.
Uitwendig geslacht: De glans (4), de aanleg van clitoris of eikel.
Vrouwelijk, na week 6
Inwendig geslacht: De geslachtsorganen groeien uit tot eierstokken, de aanleg van de zaadleiders verschrompelt.
Uitwendig geslacht: De glans groeit uit tot clitoris; schaamlippen en vagina worden gevormd.
Mannelijk, na week 6
Inwendig geslacht: De geslachtsorganen groeien uit tot testikels, de aanleg van de eileiders verschrompelt.
Uitwendig geslacht: De glans groeit uit tot penis, en er wordt een balzak gevormd voor de testikels.
Iedereen begint met hetzelfde geslacht
In de eerste weken bevinden de geslachtsklieren zich nog in een voorstadium en hebben de cellen eromheen aanleg voor eierstokken en testikels.
Rond week 5 à 6 kiest het embryo partij. Als het SRY-gen testosteron aanmaakt, verdwijnen de vrouwelijke klieren en wordt het embryo een jongetje. Als dat niet gebeurt, verwijdert COUP-TFII de mannelijke klieren en komt er een meisje ter wereld.
De exacte rol van het eiwit COUP-TFII is nog niet duidelijk.
Maar we weten wel dat geen geslacht de ‘standaard’ is. Wat je ook bent, je geslachtsorganen zijn niet zonder actieve handeling ontstaan.
Lees ook ons artikel ‘Hoeveel genders zijn er?’
Chromosoom treedt met vertraging op
Elke menselijke cel bevat 46 chromosomen, die lange strengen erfelijk materiaal bevatten: DNA.
De chromosomen vormen paren, en als een eitje bevrucht wordt, krijgt het prille embryo 23 chromosomen van elke ouder.
De 22 chromosomenparen, de zogeheten autosomen, zijn bij alle mensen gelijk. Het laatste paar zijn de geslachtschromosomen, die bij vrouwen uit twee X-chromosomen bestaan. Bij mannen bestaat het paar uit een X- en een Y-chromosoom.
De chromosomen bevatten het DNA met de genen: de stukjes code die de aanmaak van een eiwit of hormoon activeren.
Maar het mannelijke Y-chromosoom wordt pas geactiveerd als het embryo 5 à 6 weken oud is. Tot dan ontwikkelen beide geslachten zich gelijk.
Lees ook: Zo groot is de gemiddelde penis