Overdag trekken ze zich terug in je haarzakjes en talgklieren, waar ze zich tegoed doen aan dode huidcellen en vet.
Maar als het donker wordt komen ze in groten getale uit hun schuilplaats tevoorschijn en hebben ze seks op je voorhoofd en zelfs het puntje van je neus.
Het klinkt misschien als een griezelfilm, maar het is de keiharde werkelijkheid. Zo’n 90 procent van de wereldbevolking is gastheer van de haarfollikelmijt Demodex folliculorum, die zijn hele leven op ons gezicht doorbrengt.
En nu hebben wetenschappers voor het eerst het erfelijk materiaal onderzocht van het 0,4 millimeter lange schepseltje en ontdekt dat de mijt via kleine genetische veranderingen die nog nooit bij soortgelijke dieren zijn waargenomen aan het versmelten is met de mens.
Overdag leeft D. folliculorum in onze talgklieren, waar hij van vet en dode huidcellen leeft. Hier een microscoopbeeld van de mijt op een mensenhuid.
Luizenleventje
In het nieuwe onderzoek bekeken de wetenschappers het DNA van het achtpotige beestje en ontdekten ze dat hij het doet met een minimale hoeveelheid eiwitten en dus ook genen. Sterker nog: het is het laagste aantal dat is waargenomen bij insecten, kreeftachtigen en spinachtigen.
Volgens de onderzoekers is het bescheiden aantal genen het resultaat van hun beschutte leventje in onze vettige klieren, waar ze niet bejaagd of beconcurreerd worden door andere soorten. Het erfelijk materiaal van de mijten is daardoor tot het strikt noodzakelijke teruggebracht.
Volgens de onderzoekers is de mijt zich aan het ontwikkelen van een zogeheten ectoparasiet, die op de gastheer leeft, tot een organisme dat in symbiose leeft met zijn gastheer: een symbiont. Hij is dus met ons aan het versmelten.
Volgende halte: uitroeiing
Het beperkte aantal genen is ook de oorzaak van andere bijzonderheden van de mijt. Zo komt hij alleen ’s nachts tevoorschijn omdat hij de genen die hem tegen uv-stralen beschermen, is kwijtgeraakt.
Verder kan hij het hormoon melatonine niet meer aanmaken, dat bij mensen de slaap en bij ongewervelde dieren de voortplanting reguleert. Maar dat probleem lost hij op door het van onze huid te jatten, waar het voor het oprapen ligt.
Hoewel de genetische veranderingen als een goed idee klinken, hebben ze volgens de onderzoekers ook een keerzijde. Hoe meer genen de mijt verliest, hoe afhankelijker hij van ons wordt.
Jarenlang dachten onderzoekers dat D. folliculorum geen anus heeft en dat de ontlasting zich in het dier ophoopte tot het doodging, waarna de poep op ons gezicht belandde. Maar in het nieuwe onderzoek ontdekten de wetenschappers dat de mijt wel degelijk een klein gaatje heeft, hier bij de punt van de pijl.
De wetenschappers zijn zelfs bang dat D. folliculorum tot uitsterven gedoemd is vanwege zijn geïsoleerde bestaan op ons gezicht en de inteelt die er het gevolg van is. En dat kan slecht nieuws zijn voor de mijt én voor ons.
‘Mijten krijgen allerlei dingen in de schoenen geschoven. Maar hun lange relatie met de mens kan erop duiden dat ze ook eenvoudige, maar nuttige taken verrichten, bijvoorbeeld voorkomen dat de poriën van ons gezicht verstopt raken,’ zegt een van de onderzoekers, dr. Henk Braig van de Bangor University in Wales.