Regelt het oor ons evenwicht?

Ik heb gehoord dat je oor je evenwicht regelt. Hoe zit dat precies?

Ører, balancesans
© Shutterstock

Je evenwichtsgevoel registreert de positie en beweging van je hoofd en is gekoppeld aan vijf vloeistofkamers in het binnenoor, waaronder het labyrint met drie gangetjes. Die hebben elk een kegeltje onderin van een geleiachtige massa, een cupula.

Draai je je hoofd, dan vloeit het vocht in de gangetjes weg en botst het tegen de cupula. Deze bevat haartjes, die – wanneer ze door de beweging worden beïnvloed – zenuwsignalen naar de hersenen sturen. De gangetjes vormen net een assenstelsel, en kunnen daardoor draaibewegingen in alle richtingen onderscheiden.

Normaal komt de vloeistof snel tot rust, maar als je snel ronddraait, zoals in een draaimolen, duurt het langer en word je duizelig.

Beweeg je je hoofd lineair, wanneer je ja knikt bijvoorbeeld, wordt dat echter in twee andere kamers, sacculus en utriculus, geregistreerd. Deze bevatten net als het labyrint haartjes in gelei die aan zenuwen zijn gekoppeld. De gelei in de sacculus en utriculus is bedekt met zware kalkdeeltjes, de otolieten.

Buig je je hoofd bijvoorbeeld voorover, dan beïnvloedt de zwaartekracht de otolieten, zodat ze aan de gelei en dus de haartjes trekken. Ze sturen meteen een zenuwsignaal naar de hersenen, die de positie van het hoofd registreren. Ook als het hoofd rust, wordt dit signaal gestuurd.

De otolieten volgen traag als je hoofd bijvoorbeeld naar voren schiet. Daardoor kun je een versnelling opmerken en dus ook bepalen of de trein of de auto waar je in zit, vooruit of achteruit rijdt, zonder dat je uit het raam hoeft te kijken.

Draaiende beweging

De haarcellen (3) liggen in een gel, de cupula (2). Als het hoofd niet beweegt, is de gel in rust. Draai je je hoofd, dan ondervindt de cupula druk (4); de haartjes verplaatsen zich en sturen zenuwsignalen naar de hersenen. (1: Vocht.)

Lineaire beweging

De haarcellen liggen in een gel. Staat je hoofd rechtop, dan rust de gel. Buig je je hoofd, dan duwt de zwaartekracht ertegen; de haartjes verplaatsen zich en sturen zenuwsignalen naar de hersenen. 1: Otolieten, 2: Gelatinemembraan, 3: Haartje en 4: Zwaartekracht