1. Lucht houdt je warm
Een warme huid zorgt ervoor dat koude lucht een hogere temperatuur krijgt, door een proces dat convectie heet. Hoe groter het temperatuurverschil, hoe sneller het lichaam warmte afgeeft aan de omgeving.
Door dat warmteverlies krijgen wij het koud.
Als we kleren aanhebben, hullen we het lichaam in een deken van stilstaande lucht. Die luchtlaag warmt snel op, dus het warmteverlies en het grote temperatuurverschil verplaatsen zich van het lichaam naar het contactoppervlak tussen je kleding en de lucht.
Ons vermogen om warmte vast te houden hangt af van:
- De hoeveelheid luchtruimte tussen het lichaam en de buitenste kledinglaag.
- Het ademend vermogen dat bepaalt hoeveel lucht door het textiel heen komt.
Het ideale materiaal zou een grote bubbel van niet-ademend materiaal moeten zijn, zoals latex of plastic. Maar een dikke luchtlaag is lastig dicht bij je te houden, en bij plastic wordt de lucht ook vochtig, waardoor je lichaam nat en klam wordt.
En omdat water sneller warmte opneemt dan lucht, verlies je nog meer warmte.
Of een kledingstuk je warm houdt, hangt af van meerdere factoren die in balans moeten zijn – bijvoorbeeld in de verschillende lagen van een ski-jack.
Conclusie: Het is geen fabeltje.
De vezelstructuur – hier zien we wol – zorgt voor luchtruimte in het textiel en werkt isolerend.
Textiel is nooit perfect voor je temperatuur
Er zijn veel natuurlijke en synthetische materialen die je temperatuur reguleren – maar geen enkel materiaal is perfect.
Dons
Voordeel: Zorgt voor veel luchtruimte.
Nadeel: Dons absorbeert vocht, zakt in elkaar en verliest daarmee zijn effect.
Polyester/fleece
Voordeel: Groot isolerend vermogen.
Nadeel: Te groot ademend vermogen.
Zijde
Voordeel: Strak geweven vezels houden warmte vast, maar absorberen en geven vocht af.
Nadeel: Is meestal alleen in heel dun textiel verkrijgbaar.
Wol
Voordeel: Kan vocht absorberen en afgeven en heeft in verhouding tot zijn gewicht het beste isolerende vermogen dankzij de natuurlijke luchtruimte in de wolvezelstructuur.
Nadeel: Dik – vooral als de wol nat wordt.
2. Warmte verdwijnt via je hoofd
Ouders bedoelen het goed als ze de muts van hun kinderen extra ver over hun oren trekken en zeggen dat 40-45 procent van je lichaamswarmte via je hoofd verdwijnt.
Maar die bewering komt van militaire experimenten en houdt geen stand.
Hoeveel warmte een lichaamsdeel afgeeft, hangt nauw samen met de oppervlakte ervan.
In 2008 toonden onderzoekers aan dat tussen 7-10 procent van de lichaamswarmte via het hoofd verdwijnt. Dat correspondeert met het oppervlaktedeel van het hoofd, namelijk zo’n 7 procent.
Onderzoekers benadrukken echter dat een muts een goed idee is – zeker voor oudere mensen die minder onderhuids vetweefsel hebben om warmte vast te houden.
Conclusie: Het is inderdaad een fabeltje.
3. Meerdere laagjes verwarmen beter dan één dikke laag
Elke skiër leert dat hij zich moet inpakken in meerdere lagen, niet in één dik ski-jack.
De vele laagjes zijn warmer omdat de lucht ertussen isoleert. Met een goede combinatie van verschillende soorten stof kun je de perfecte balans tussen ademend vermogen en waterdichtheid vinden.
Balans tussen warmte en lucht met drie lagen
Binnenste
Een zweettransporterende laag beschermt het lichaam tegen vocht – zoals polyester, merinowol of zijde. Vermijd katoen, dat neemt als een gek vocht op.
Middelste
Een loszittend kledingstuk creëert een isolerende luchtlaag – bijvoorbeeld bij wol, dons of fleece. Je kunt de middelste laag aanvullen met iets extra’s.
Buitenste
Een laag van wind- en waterdicht materiaal zorgt ervoor dat de binnenste laag niet nat wordt en dat de luchtlaag rond het lichaam warm blijft – kies bijvoorbeeld voor Gore-Tex.
Ski-jacks bestaan meestal vanzelf al uit verschillende lagen textiel die samen zorgen voor een bedekking in lagen.
Conclusie: Het is geen fabeltje.
4. Als je honger hebt, heb je het eerder koud
Als je romp warm is, stuurt hij bloed met voedingsstoffen, zuurstof en warmte ten gevolge van het verbrandingsproces naar het hele lichaam.
Als je het koud hebt, wordt de circulatie naar je armen en benen minder, maar je vitale organen en hersenen houden het wel vol. Er is ook minder bloed voor de huid, daarom worden meestal vooral je huid en ledematen koud.
Je lichaam genereert warmte als het energie verbruikt – dus als je calorieën verbrandt. Als je gaat klappertanden of rillen, is dat omdat het lichaam de spieren activeert om energie te gebruiken.
Zo niet, dan heb je nog genoeg calorieën, en dan is het lastiger om warm te blijven.
Dat is de reden dat je het minder koud hebt na de lunch, ook al heb je de thermostaat niet hoger gedraaid.
Conclusie: Het is geen fabeltje.