Het is al lang bekend dat permanent verhoogde glucosewaarden in het bloed – ofwel een hoge bloedsuiker – een negatief effect kunnen hebben op de insulineaanmaak in het lichaam, wat de kans op diabetes type 2 verhoogt. Maar we wisten niet precies waaróm de insulineproducerende bètacellen in de alvleesklier beschadigd raken door een hoge bloedsuiker.
Insulineproducerende bètacellen vernietigd
Nu hebben onderzoekers van Oxford University in Groot-Brittannië ontdekt dat het helemaal niet ligt aan de glucose zelf. Het probleem zit hem in de omzetting van glucose door het lichaam, waarbij chemische stoffen (metabolieten) vrijkomen die het insulinegen van het lichaam uitschakelen, waardoor de insulineproductie daalt. Dit zet bovendien een kettingreactie in gang waarbij de bètacellen glucose niet meer herkennen en daarom niet reageren door insuline af te geven, zoals ze normaal doen.
Verhoogde glucoseomzetting is schadelijk
De Britse onderzoekers voerden een reeks experimenten uit met dieren en celculturen, waarbij ze voor het eerst konden aantonen dat de bètacellen beschadigd raken door de omzetting van glucose en niet door de glucose zelf. Het onderzoek liet daarnaast zien dat het mogelijk is de destructieve effecten van een verhoogde glucoseomzetting op bètacellen te voorkomen door simpelweg de snelheid van de omzetting te verlagen.
‘We moesten erachter zien te komen waarom glucose de insulineproducerende bètacellen vernietigt. Dan kunnen we het proces voorkomen en daarmee de schijnbaar onstuitbare ondermijning van de functie van bètacellen bij diabetes type 2 vertragen,’ zegt dr. Elizabeth Haythorne, een van de hoofdonderzoekers van de nieuwe studie.
De sleutel kan glucokinase zijn
Het bleek inderdaad dat de onderzoekers konden voorkomen dat de metabolieten het insulinegen uitschakelden als ze het enzym glucokinase blokkeerden, dat gewoonlijk de eerste stap in de glucoseomzetting aanstuurt. Daardoor bleef een normale door glucose gestimuleerde insulineafgifte gehandhaafd – zelfs bij een hoog glucoseniveau.
‘Omdat glucose normaal gesproken de insulineafgifte stimuleert, werd eerder gedacht dat een verhoogde glucoseomzetting de insulineproductie bij mensen met diabetes type 2 zou stimuleren,’ zegt hoogleraar Frances Ashcroft, een van de andere onderzoekers.
Maar het tegendeel is waar, zoals het werk van de Britse onderzoekers duidelijk aantoont.
Gezond eten en bewegen zijn belangrijk
Volgens de International Diabetes Federation hebben wereldwijd ongeveer een half miljard mensen diabetes, en in verreweg de meeste gevallen gaat het om diabetes type 2.
Vaak ontstaat het probleem doordat mensen verkeerd eten en niet genoeg bewegen, wat bijdraagt aan hoge glucosewaarden in het bloed. Volgens de Britse onderzoekers kan het nog lang duren voordat duidelijk wordt of hun strategie om de omzetting van glucose te verlagen, kan worden gebruikt om een verminderde bètacelfunctie te behandelen. Tot die tijd blijft het dus cruciaal om voeding en levensstijl aan te pakken om een abnormaal hoge bloedsuiker te voorkomen.