De afgelopen decennia zien ouders en artsen wereldwijd een verontrustende toename van het aantal kinderen dat de ogen moet dichtknijpen om goed te kunnen zien.
Het aantal kinderen en jongeren met bijziendheid neemt explosief toe – zodanig zelfs dat de Wereldgezondheidsorganisatie WHO denkt dat de helft van de wereldbevolking over 30 jaar bijziend zal zijn.
Niet scherp kunnen zien is op zichzelf al lastig, maar je loopt ook extra risico op het ontwikkelen van andere ernstige oogproblemen op de lange termijn.
Hiertoe behoren glaucoom, staar en netvliesloslating, die uiteindelijk kunnen leiden tot slechtziendheid en blindheid.
Daarom houden onderzoekers zich al langere tijd met het probleem bezig en vragen ze zich af of we iets kunnen doen om te voorkomen dat onze kinderen bijziend worden.
Het antwoord is ja. Dat kan zeker.
Oog kan te lang worden
Er is een goed gedocumenteerd hulpmiddel waar we allemaal makkelijk aan kunnen komen: daglicht.
Dat zegt de Deense oogarts Kristian Lundberg, die onderzoek deed naar de oorzaken van bijziendheid bij kinderen.
‘We weten zeker dat een gebrek aan zonlicht bijziendheid bij kinderen verergert.’ Kristian Lundberg, oogarts
‘We weten zeker dat een gebrek aan zonlicht bijziendheid bij kinderen verergert,’ zegt hij, en hij verwijst naar meerdere internationale studies.
‘Omgekeerd zien we dat blootstelling aan licht en tijd buiten doorbrengen bijziendheid kan voorkomen of minder erg kan maken. Buiten zijn is dus een bepalende factor. Er zijn verschillende theorieën over de oorzaak hiervan,’ legt hij uit.
Volgens Lundberg is de meest gangbare theorie dat licht de aanmaak van dopamine stimuleert, wat de groei van de ogen remt – op een goede manier.
Bij de geboorte is het oog kort en verziend, maar tijdens de kindertijd groeit het oog in lengte tot het de juiste vorm heeft om normaal te kunnen zien.
Bijziendheid treedt op als het oog te lang wordt.
Dit probleem speelt alleen in de kindertijd, wanneer de lengtegroei van het oog in volle gang is. Bij volwassenen is de lengtegroei gestabiliseerd.
‘Daarom richt het onderzoek zich vooral op preventie bij kinderen,’ zegt Lundberg.
Steeds meer kinderen worden bijziend
Bijziendheid wordt veroorzaakt door een brekingsfout, waarbij het licht niet op het netvlies valt, maar op een punt ervóór.
Dit komt meestal doordat het oog te ver doorgroeit, waardoor de lengteas te lang wordt.
Vanwege deze fout hebben bijziende mensen moeite om op afstand scherp te zien, bijvoorbeeld bij het lezen van ondertitels of het herkennen van iemand aan de overkant van de straat.
Bijziendheid kan worden gecorrigeerd met een bril of contactlenzen, maar visuele hulpmiddelen voorkomen niet de ernstige gevolgen die de aandoening kan veroorzaken.
Bron: De Deense oogvereniging
Direct verband tussen licht en zicht
Bevolkingsonderzoeken in landen als Australië, China, Taiwan en Singapore hebben de kwestie onder de loep genomen.
En de resultaten wijzen duidelijk op het belang van zonlicht, zegt Kristian Lundberg.
‘Er is een direct verband aangetoond tussen de hoeveelheid tijd die kinderen buiten doorbrengen en de beperking van hun bijziendheid,’ zegt hij. Hij wijst specifiek op een onderzoek uit China, waar bijna 60 procent van de schoolkinderen tussen de 6 en 18 jaar al bijziend is.
In die studie volgden onderzoekers twee groepen kinderen over een periode van drie jaar.
De ene groep bracht elke dag 40 minuten meer buiten door dan de andere – en het bleek dat na drie jaar de groep die de meeste tijd buiten doorbracht, ongeveer 25 procent minder bijziendheid had dan de groep die minder vaak buiten was.
Dit suggereert dat slechts een minuut of 40 buitenshuis al een significant verschil kan maken voor het risico op bijziendheid.
Volgens Kristian Lundberg spelen de genen ook een rol, want als een van de ouders – of beide – bijziend is, loopt het kind ook een grotere kans op slechte ogen.
Maar zelfs als je rekening houdt met die factor, speelt daglicht een verrassend belangrijke rol bij het tegengaan of afremmen van bijziendheid, zegt oogarts Lundberg.
‘Zoveel mogelijk tijd buiten doorbrengen biedt de beste bescherming tegen de ontwikkeling van bijziendheid,’ zegt hij.