Iedereen heeft een moeder. Wat je relatie met haar ook is, jullie zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden.
Met biologische trucs creëren moeders sluipweggetjes die de band tussen moeder en kind versterken en het nageslacht sterk afhankelijk maken van de moeder.
Dat je moeder de beste van de wereld is, is vanuit wetenschappelijk oogpunt dan ook niet zo vreemd.
1. Je erft de meeste genen van je moeder
Als een eicel wordt bevrucht, wordt de blauwdruk voor een nieuwe mens gemaakt door het samensmelten van 23 chromosomen van de vader en 23 chromosomen van de moeder.
De chromosomen zijn de structuur die de genen draagt, en de 23 chromosomenparen vormen een basisrecept dat elke cel in het embryo meekrijgt.
Maar al krijg je van je moeder en vader evenveel chromosomen, niemand erft van elke ouder evenveel genen.
Meisjes krijgen een X-chromosoom van beide ouders, en jongens een X- van hun moeder en een Y-chromosoom van hun vader.
X-chromosomen zijn veel groter dan Y-chromosomen en bevatten ongeveer 730 genen meer. Alleen al om die reden erven jongens 730 genen meer van hun moeder dan van hun vader.
Maar er zijn ook 13 genen die niet op onze chromosomen zitten maar op ronde stukjes DNA in de zogeheten mitochondriën.
Je moeder en vader hebben allebei mitochondriën, maar je erft alleen die van je moeder.
Het is de vraag hoe dat kan, want de zaadcel van je vader bevatte bij de bevruchting van de eicel van je moeder ook mitochondriën.
Nieuw onderzoek wijst uit hoe de eicel de mitochondriën van de vader stelselmatig afbreekt na de bevruchting.
Moeder breekt vaders mitochondriën af
Tijdens de bevruchting geeft de zaadcel zijn inhoud aan de eicel, inclusief alle chromosomen en mitochondriën.
De eicel markeert vaders mitochondriën en geeft het signaal dat enzymen het binnenste membraan daarin moeten afbreken.
Het enzym CPS-6, dat zich buiten het binnenste membraan bevindt, dringt naar binnen en breekt het mitochondriaal DNA af.
Zogeheten lysosomen omsingelen vaders mitochondriën en breken ze af tot ze verdwenen zijn.
Of je nu man of vrouw bent, je lijkt genetisch meer op je moeder dan op je vader.
2. Geurstoffen erven angsten van je moeder
Moeders leren hun kinderen bang te zijn voor gevaren via geuren.
Amerikaanse onderzoekers gaven ratten een lichte elektrische schok terwijl ze werden blootgesteld aan de geur van pepermunt. De ratten werden toen zwanger en kregen jongen.
Rattenjongen kunnen geen informatie oppikken via geuren – behalve als die van de moeder komen, zo toonden de experimenten aan.
Als de moeders na het werpen pepermunt roken, zonden ze geuren uit om andere individuen te waarschuwen. De stoffen activeerden het angstcentrum van de hersenen, de amygdala. Toen de jongen werden geconfronteerd met pepermunt zonder hun moeders in de buurt, kwam het centrum weer in actie.
Hersenscans toonden aan dat de geurreactie van de moeder blijvende veranderingen in de hersenen teweegbracht, in tegenstelling tot andere dingen die de jonge ratjes hadden geleerd, die herhaald moesten worden om te beklijven.
Het experiment verklaart deels waarom sommige kinderen PTSS of fobieën van hun moeder erven.
3. Brein van je moeder groeide samen met dat van jou
Een zwangerschap lijkt op een aanval van een parasiet. Het embryo hecht zich met de placenta aan de bloedbaan van de moeder en zuigt voeding op via de navelstreng.
Maar niet alleen voedingsstoffen maken de oversteek. Ook DNA, kleine stukjes placenta en cellen kunnen beide kanten op gaan.
Veel cellen worden gedood door het immuunsysteem, maar de cellen van de moeder die overleven in de foetus stellen het immuunsysteem bij. Hierbij ontstaan een soort regulerende cellen, Treg-cellen, die leren welke indringers ze moeten aanvallen en welke ze met rust moeten laten. Dit speelt een grote rol bij het voorkomen van auto-immuunziekten als diabetes, psoriasis en MS.
Bij de moeder dringen sommige embryonale cellen door tot in het hart en versterken ze de spieren of genezen ze de keizersnede door zacht littekenweefsel te vormen. De cellen kunnen zelfs de bloed-hersenbarrière passeren en de hersenen binnendringen.
Hier worden de cellen deel van het hersenweefsel, ook al hebben moeder en kind niet precies hetzelfde DNA. Ze kunnen dus voor altijd in de moeder blijven.
Cellen die in een vreemd lichaam leven, worden microchimeren genoemd, naar de Chimaera uit de Griekse mythologie, die uit meerdere soorten bestonden.
Volgens theorieën kunnen embryonale cellen op termijn helpen beschermen tegen kanker en hart- en vaatziekten.
Ander onderzoek wijst erop dat de hersencellen van moeders signalen sturen in hetzelfde patroon als dat van hun kind als het kind in nood verkeert.
De hersenen van moeders veranderen flink tijdens de zwangerschap.
Zo groeien gebieden met zogeheten witte stof, waardoor de hersenen beter signalen kunnen versturen. Hierdoor kunnen moeders vermoedelijk een betere band met hun kind opbouwen en de behoeften van het kind beter inschatten. Gebieden met grijze stof, die van invloed zijn op het geheugen, krimpen juist, wat leidt tot ‘zwangerschapsdementie’.
Hersenen zijn op vijf plekken zwanger:
Sociale vermogens als stemherkenning zetelen in de sulcus temporalis superior.
Mogelijk past het gebied zich zo aan dat de moeder zich meer hecht aan haar kind.
De precuneus maakt deel uit van het geheugen, en veranderingen daarin kunnen wellicht verklaren waarom zwangere vrouwen dingen slechter onthouden.
Rond de sulcus frontalis inferior liggen verschillende taalgebieden.
Veranderingen verbeteren het vermogen van de moeder om met haar kind te communiceren.
Herkenning van woorden en gezichten wordt gestuurd door de gyrus fusiformis.
Door veranderingen hierin kan de moeder de taal van haar baby beter aflezen.
De sulcus frontalis medius helpt te focussen.
Veranderingen daarin kunnen er volgens onderzoekers toe leiden dat een moeder beter op haar kind let.
4. Moeder bepaalt je smaak
Het eetpatroon van je moeder tijdens de zwangerschap bepaalt ver voor je geboorte of je alles lust of een moeilijke eter bent.
Als een zwangere vrouw bij haar ontbijt een glas sinaasappelsap drinkt, proeft het foetus in haar buik dat tien minuten later.
Tijdens de zwangerschap laat de placenta nuttige stoffen als zuurstof en voeding door naar de foetus, terwijl schadelijke bacteriën en virussen worden gestopt.
Maaltijden worden in de darmen afgebroken, waarna het bloed de voedingsstoffen opneemt. Als het bloed de baarmoeder bereikt, gaan de smaakstoffen door naar het vruchtwater of het bloed van het kind.
Na vier maanden heeft een foetus papillen op de tong en kan het proeven van het water om zich heen.
Uit onderzoek blijkt dat als een zwangere vrouw wortelsap drinkt, haar kind van wortels zal houden omdat het al aan de smaak gewend is.
5. Stem van je moeder stimuleert je hersenen
Soms lijkt het misschien of je kind totaal niet hoort wat je zegt, maar de moederstem is diep verankerd in het brein van een kind.
Uit hersenscans van kinderen tussen zeven en twaalf blijkt, dat gebieden die emoties, het beloningssysteem, sociale vaardigheden, relevantieoordeel en gezichtsherkenning aansturen, oplichten als mama praat.
Dit gebeurt niet als de kinderen andere vrouwen horen kletsen.
De stem van de moeder kan zelfs helpen bij de ontwikkeling van hersencentra bij baby’s.
In een studie met 20 premature baby’s in couveuses speelden artsen 30 dagen lang drie uur per dag de stem en hartslag van de moeder af.
De baby’s ontwikkelden grotere gehoorcentra in de temporale kwab vergeleken met een controlegroep die de stem van hun moeder niet zo had gehoord.
Kortom, de boodschap van de wetenschap is: luister naar je moeder.