Ginny is nog maar 15 jaar als ze met een ongeneeslijke hersentumor wordt opgenomen in een hospice in Buffalo, New York.
Terwijl ze de dood voelt naderen, krijgt ze onverwacht bezoek. God zelf daalt uit de hemel neer en praat tegen haar.
Hij is oud en ziet er aardig uit, en hij belooft haar dat ze binnenkort met haar hele familie in een prachtig kasteel zal wonen.
Het gesprek stelt Ginny gerust, en ze verzoent zich met haar naderende dood.
Ze belt haar moeder en vertelt haar over haar visioen.
Ze laat haar vinger- en teennagels lakken in een kleur die past bij de jurk die ze in de kist wil dragen. En dan sterft ze.
80% van de stervende patiënten heeft volgens een onderzoek een visioen als de dood nadert.
Ginny is lang niet de enige die aan het eind van haar leven levensechte visioenen kreeg.
Onderzoeken uit verschillende landen laten zien dat veel stervende patiënten soortgelijke dromen hadden in de dagen of weken voor hun dood. In een Japans onderzoek vertelde 20 procent van de stervenden over visioenen, en in een onderzoek in Moldavië zelfs 40 procent.
Er zijn zelfs aanwijzingen dat het aantal rond de 80 procent kan liggen.
Veel patiënten zijn terughoudend om over hun visioenen te praten. Ze zijn bang om voor gek te worden verklaard door familieleden en zorgverleners.
Maar experts betreuren het taboe. Uit onderzoek blijkt namelijk dat visioenen niet alleen vreugde en hoop brengen aan degene die aan zijn laatste reis begint.
VIDEO: De 15-jarige Ginny vertelt over een ontmoeting met haar overleden tante in een droom
De terminaal zieke Ginny vertelt dokter Christopher Kerr over haar eerste visioen en legt uit hoe de ontmoeting met haar overleden tante haar geruststelling gaf in een moeilijke tijd.
Ze maken het ook voor familieleden gemakkelijker om met het verdriet om te gaan.
Dromen mogelijk te wijten aan zuurstoftekort
Dromen en visioenen op het sterfbed worden in de wetenschap end-of-life dreams and visions genoemd (ELDV’s).
De Britse wetenschapper William Fletcher Barrett beschreef het fenomeen voor het eerst in 1926.
Zijn vrouw was verloskundige en had meerdere vrouwen gezien die kort voordat ze in het kraambed stierven vertelden over het weerzien met overleden familieleden.
De Let Karlis Osis en de IJslander Erlendur Haraldsson beoefenen de parapsychologie, een controversieel onderzoeksgebied dat o.a. visioenen en paranormale ervaringen omvat die moeilijk te bestuderen zijn met beproefde methoden.
In de jaren 1950 verzamelden zij duizenden verslagen van ELDV’s van zorgverleners in de VS en India.
Het was al snel duidelijk dat de visioenen geen bijwerking van medicatie of een gevolg van ijlen waren.
Uit een Amerikaans onderzoek uit 2014 blijkt juist dat visioenen voorkomen bij patiënten die een zeer helder bewustzijn hebben en scherp en duidelijk meekrijgen wat er om hen heen gebeurt.
Tot op de dag van vandaag weten we niet waarom zoveel stervende mensen positieve dromen of visioenen ervaren.
Sommige onderzoekers denken dat de visioenen worden veroorzaakt door zuurstoftekort in de hersenen of door stress.
Dood brengt wilde dromen en visioenen
Visioenen op het sterfbed zijn er in allerlei variaties. De meeste vervullen de stervende met vrede en geluk, maar de dromen kunnen ook overgaan in onaangename hallucinaties.
1. Levensechte visioenen
Terminaal zieke patiënten kunnen levensechte dromen hebben als ze slapen, of zelfs als ze wakker zijn. Die gaan vaak over bezoek van overleden familieleden of huisdieren en zijn meestal vredig en harmonieus.
2. Veelvoorkomende hallucinaties
Bij terminaal zieken kunnen hersenfuncties uitvallen, wat leidt tot verwardheid. Dat veroorzaakt bij patiënten hevige hallucinaties van bijvoorbeeld monsters en geesten, zowel als ze slapen als wanneer ze wakker zijn.
3. Vredige bijna-doodervaringen
Circa 10 procent van de mensen heeft een bijna-doodervaring gehad. Het verschijnsel manifesteert zich meestal als een helder wit licht en het gevoel dat je even je lichaam verlaat. De meeste mensen melden een intens gevoel van vrede en geluk.
De Amerikaanse arts Christopher Kerr is een vooraanstaand onderzoeker op het gebied van dromen bij stervende mensen.
Hij werkt bij het Center for Hospice & Palliative Care in Buffalo, New York, en heeft al meer dan 1500 ELDV’s gedocumenteerd.
En Kerrs conclusie is helder:
De mysterieuze, levensechte dromen en visioenen aan het eind van het leven hebben gewoonlijk een kalmerende en aangename uitwerking op de stervende, en vervullen hem of haar met geluk en opwinding.
De tante vroeg Ginny met haar mee te gaan naar een mooi kasteel vol warmte en licht.
Bovendien hebben de positieve stervensdromen ook een uitwerking op nabestaanden die ze horen.
Dode tante nam angst weg
Kankerpatiënte Ginny bracht haar laatste dagen met haar familie en arts Christopher Kerr door in zijn hospice in Buffalo.
Voor Ginny én haar familie werden de levensechte dromen een hulpmiddel om de dood te accepteren en om te gaan met het verdriet dat erop volgde.
Het gesprek met God was lang niet de enige ELDV die Ginny in de loop van haar ziekte had.
Ze kreeg haar eerste visioen toen haar hersentumor werd onderzocht in een MRI-scanner.
Ginny was diep in slaap toen haar overleden tante plotseling aan haar bed verscheen. Die vroeg Ginny met haar mee te gaan naar een mooi kasteel vol warmte en licht.
Voor het eerst sinds haar doodvonnis voelde het jonge meisje zich veilig – en vooral niet alleen.
In de maanden erna had Ginny veel vergelijkbare ELDV’s.
Hoewel de kanker alleen maar verergerde, kalmeerden de visioenen het stervende meisje, waardoor de angst voor de dood uiteindelijk verdween.
In een onderzoek zei 40 procent van 500 ondervraagde naasten van overledenen dat hun dierbaren visioenen hadden in de aanloop naar hun dood.
Ginny is lang niet de enige die voor haar dood troost vond in dromen.
In 2019 publiceerde Christopher Kerr een onderzoek met meldingen van ELDV’s van in totaal 70 stervenden.
Allemaal waren ze patiënt van Kerrs hospice in Buffalo.
De helft van hen had tijdens hun verblijf ten minste één droom of visioen.
In vergelijking met de andere helft, die geen ELDV had gehad, konden zij aanzienlijk beter omgaan met de uitdagingen, de stress en het traumatische gevoel rond het sterven.
Twee jaar later concludeerde Kerr in een nieuw onderzoek dat naasten ook troost vinden in visioenen.
De arts vroeg aan in totaal 500 mensen die voor hun stervende ouders, echtgenoten of partners hadden gezorgd naar dromen.
40 procent van hen antwoordde dat hun zieke familielid hun voor zijn of haar dood over levensechte ELDV’s had verteld.
Christopher Kerr is arts bij het Center for Hospice & Palliative Care in Buffalo (VS) en heeft gedurende zijn loopbaan meer dan 1500 visioenen gedocumenteerd bij stervende patiënten.
Uit het onderzoek bleek dat de verhalen van de overledenen over de ELDV’s een overwegend positieve invloed hadden op de manier waarop zij nadien met het verlies omgingen.
De nabestaanden geloofden bijvoorbeeld dat hun naaste troost had gevonden in de dromen en rustiger was overleden. Daardoor konden ze hun verlies beter aanvaarden en makkelijker door het rouwproces komen dan de nabestaanden van overledenen die geen visioenen hadden gehad en er niet over hadden verteld.
Maar levensechte visioenen kunnen ook een negatief effect hebben op de stervende en de nabestaanden, want hoewel de overgrote meerderheid ELDV’s als positief en levensbevestigend omschrijft, vinden sommige stervenden de visioenen beangstigend.
En wanneer ELDV’s als negatief werden ervaren, konden de nabestaanden het verlies aanzienlijk moeilijker verwerken.
Dromen zetten de hersenen aan en uit
Als we dromen, neemt de hersenactiviteit toe (rood) in de gebieden waar emoties, beelden en aandacht zetelen. Tegelijkertijd wordt de rede uitgezet (blauw), wat dromen absurd maakt.
Innerlijke beelden verschijnen uit het niets
Als we dromen, wordt het visuele hersencentrum geactiveerd (rood), ook al ontvangt het geen input van de ogen. Er ontstaan innerlijke beelden die zo gedetailleerd en kleurrijk zijn dat ze sterk lijken op echte visuele indrukken.
Dansende dieren verschijnen
De activiteit speelt zich af in delen van de pariëtale kwab en de posterieure cingulate cortex (blauw), die zorgen voor een verband tussen vorm en functie van objecten. Dat geeft absurde ervaringen, zoals dansende dieren of dialogen met God.
Voorhersenen geven vreugde en aanwezigheid
Verhoogde activiteit in de basale voorhersenen en de amygdala (rood) stimuleert waakzaamheid en emotie. Dat maakt de dromen zeer realistisch en harmonieus, met veel positieve emoties, zodat een diep gevoel van geluk wordt ervaren.
Christopher Kerr is niet de enige die mysterieuze visioenen op het sterfbed onderzoekt.
De Zweedse arts Stina Nyblom van de Universiteit van Göteborg publiceerde in 2021 een rapport met verslagen van zorgverleners over intense visioenen bij terminaal zieke patiënten.
In totaal namen 18 artsen en verpleegkundigen uit vier hospices deel aan het onderzoek, en 15 van hen meldden dat meerdere patiënten tot aan hun dood levendige dromen en visioenen hadden gehad.
Patiënten konden in detail uitleggen hoe de gebeurtenissen in de dromen verliepen, wat de mensen in de dromen tegen hen zeiden en hoe ze gekleed waren.
Een verpleegster vertelde over een oude nukkige man die plotseling rechtop in bed ging zitten, naar het voeteneind van het bed wees en uitriep: ‘Kijk, daar zit mijn vrouw. Ze is hier!’
Zijn vrouw was allang overleden, maar het visioen van de hereniging gaf hem het geloof dat ze elkaar weer zouden ontmoeten, en hij was gelukkig tot hij een paar dagen later stierf.
We moeten de dood menselijker maken. Christopher Kerr, expert in stervensdromen
Dromen geven de dood betekenis
‘We moeten de dood menselijker maken. En daarvoor moeten we niet alleen de processen herkennen die we met onze eigen ogen kunnen waarnemen, maar hebben we ook meer inzicht nodig in de gevoelens en ervaringen van stervende patiënten’, schrijft Kerr in zijn boek De dood is slechts een droom: Hoop en zingeving aan het einde van het leven uit 2020.
Door het verschijnsel ELDV serieus te nemen en patiënten te steunen als ze over hun visioenen praten, kunnen de ervaringen heilzaam zijn voor zowel de stervende als de nabestaanden.
Voor kankerpatiënte Ginny gaven de levensechte visioenen betekenis aan de dood – zowel voor haarzelf als voor haar familie.
Door de gesprekken met God en haar overleden tante kon het 15-jarige meisje haar angsten loslaten en rustig en vredig aan haar laatste reis beginnen.