Met het woord ‘zon’ volgt meestal een waarschuwing om er niet te veel van te genieten. Maar zonlicht laat ook een stoot chemie vrijkomen die een wondermiddel kan zijn voor je mentale gezondheid – de hele winter lang.
Dat je winterhumeur verband houdt met de dosis zon die je in de zomer krijgt, is een ontdekking die pas in de 21e eeuw is gedaan.
Het verband is complex en nog niet geheel onderzocht, maar twee hoofdrolspelers zijn een hormoon en een vitamine die, zowel samen als afzonderlijk, je winterhumeur helpen opkrikken.
Het licht van de brandende gasbol waar onze planeet omheen draait, beïnvloedt rechtstreeks je slaap, geheugen, alertheid en stemming door de neurotransmitter serotonine in de hersenen te triggeren.
Tegelijkertijd zorgen zonnestralen voor de aanmaak van vitamine D in je huid – en die combinatie zou wel eens de sleutel kunnen zijn om winterdepressies op afstand te houden.
Lichaam produceert wondervitamine zelf
Vitamine D is een soort natuurlijke steroïde die allerlei functies in het lichaam vervult, zoals het stimuleren van het immuunsysteem en het versterken van het geheugen.
Uit onderzoeken blijkt dat een tekort aan vitamine D tot depressie kan leiden.
Wanneer de huid wordt blootgesteld aan zonlicht, maakt ze zelf vitamine D aan. De UV-B-straling uit het licht dringt de huid binnen, breekt een type vet af (7-dehydrocholesterol) en zet het om in vitamine D3.
Video: Dit gebeurt er in je huid
De makkelijkste manier om een gezond vitamine D-gehalte te handhaven is volgens de Wereldgezondheidsorganisatie je huid 2 tot 3 keer per week bloot te stellen aan 5-15 minuten middagzon.
In de zomer krijg je de nodige hoeveelheid vitamine D sneller binnen, omdat er meer zon is in vergelijking met de donkere wintermaanden.
Maar vitamine D wordt opgeslagen in vetreserves. Wanneer het lichaam er behoefte aan heeft, zetten de lever en de nieren de vitaminen om in het hormoon calcitriol, dat meer dan 2000 genen in het lichaam activeert, zoals het p53-gen dat kanker op afstand houdt.
Bovendien helpt vitamine D ook het gelukshormoon serotonine op gang in de donkere winter.
Opgeslagen vitamine D bevordert gelukshormoon
Je geluk, gevoel van welzijn en stemming worden geregeld door serotonine. Het hormoon beïnvloedt het hele lichaam, maar is vooral werkzaam in de hersenen.
Waarschijnlijk wordt serotonine geactiveerd wanneer het oog zonlicht opvangt. Een gebrek aan serotonine zou de hoofdoorzaak zijn van winterdepressie, een stoornis die elk jaar circa 5 procent van de bevolking treft.
Zo zit je goed in het zonnetje
Onderzoekers constateren al jaren een hoger serotoninegehalte in de hersenen van mensen die in de zomer sterven. Maar hoe de seizoenen precies verband houden met het serotoninepeil is onbekend. Nu zijn onderzoekers het verband op het spoor.
In de winter kun je natuurlijk ook serotonine uit zonlicht halen, maar dat is lastiger dan in de zomer.
Een onderzoek toont aan dat hoge vitamine D-niveaus in het lichaam helpen bij de productie en afgifte van serotonine tijdens de donkere maanden, wanneer het zonlicht het hormoon niet rechtstreeks produceert.
Daarom is het een goed idee om deze zomer af en toe een kwartiertje in de strandstoel te gaan zitten – dan is je lichaam klaar voor de winter.