Facebook is niet goed voor je geestelijke gezondheid
Talloze psychologische onderzoeken laten zien dat sociale media als Facebook en het dochterplatform Instagram je geestelijke gezondheid beïnvloeden.
Een driejarig onderzoek met vragenlijsten van Harvard laat zien dat bij het gebruik van alleen Facebook, een stijging van één procent in het aantal posts en likes een daling van 5-8 procent betekent voor je subjectieve geestelijke gezondheid.
Een meta-analyse van 50 onderzoeken heeft onder meer aangetoond dat depressies vaker voorkomen bij mensen die:
- ... veel tijd besteden op sociale media
- ... vaak hun sociale media checken
Een van de omvangrijkste studies in deze categorie toont aan dat het humeur van 1500 Amerikanen licht steeg nadat ze een maand waren gestopt met Facebook. Het effect was het grootst bij jonge mensen.
Circa een op de tien koos er daarna voor om weer sociale media te gaan gebruiken.
Video: Facebook maakt je dagelijks leven minder leuk
Een ander onderzoek duidt erop dat door Facebook scrollen het risico op ‘fear of missing out’ – de angst om iets te missen – verhoogt, maar Snapchat niet.
Een derde onderzoek liet zien dat die angst toenam naarmate men langer sociale media gebruikte. Of de angst door de sociale media komt, of dat angstige mensen vaker op sociale media zitten, kan het onderzoek niet echter niet aangeven.
Sommige onderzoeken hebben met behulp van MRI-scans minder grijze stof gevonden in de accumbenskern in het brein van grootverbruikers van Facebook. Die grijze stof is de inhoud van de hersenstam en het binnenste van de hersenen en bevat de hersencellen.
De accumbenskern is een deel van het beloningssysteem dat in werking treedt bij fijne ervaringen en er onder meer voor zorgt dat het gelukshormoon dopamine vrijkomt.
Dopamine komt vrij na beloning
Onverwachte beloning maakt je blij
Als je een grotere beloning krijgt dan je had gedacht of als de beloning geheel onverwacht komt (zoals een verrassend groot aantal likes op Instagram), komt er een grote hoeveelheid dopamine vrij.
Verwachtingen nemen de besturing over
Na verloop van tijd verwacht je een bepaalde beloning voor een handeling en komt de dopamine niet langer vrij door de beloning zelf, maar door de verwachting ervan, bijvoorbeeld als je Facebook opent.
Uitblijvende beloning leidt tot koude douche
Als je niet de beloning krijgt die je had verwacht (zoals de likes als je een app opent), keldert de productie van dopamine. Dit is een teken dat je gewoonte misschien een verslaving is.
De theorie luidt dat de daling in hersencellen in de accumbenskern je mentale gezondheid beïnvloedt.
Zo wijzen de psychologen erop dat sociale media vooral jonge mensen dwingen zich te vergelijken met anderen, wat grote gevolgen heeft voor hun zelfbeeld.
Bovendien laten onderzoeken zien dat actieve socialemediagebruikers zich moeilijker kunnen concentreren en een slechter geheugen hebben.
Facebooks eigen onderzoeken proberen de bezwaren te ontkrachten en sommige onderzoekers benadrukken dat sociale media ook positief kunnen zijn, wat zo mogelijk nog moeilijker te bewijzen is.
Facebook sluit je mening op in een echokamer
Dat Facebook je dit artikel liet zien, komt vrijwel zeker doordat het algoritme van het sociale netwerk had beoordeeld dat je geïnteresseerd zou zijn in de inhoud ervan.
Het sociale medium is namelijk zo gemaakt dat een gebruiker meer ziet van wat hij al kent, leuk vindt of waar hij het eens mee is – de zogenaamde confirmation bias.
De confirmation bias wordt meestal weergegeven als een venndiagram dat laat zien dat je brein ervoor kiest om informatie te selecteren die al strookt met je opvattingen.
MRI-scans hebben laten zien dat het pMFC-gedeelte in je frontaalkwab, dat je beslissingen en meningen stuurt, wordt geactiveerd als je bevestiging van je eigen ervaringen krijgt. Omgekeerd zijn er minder signalen als er tegengestelde meningen worden geuit.
Magneten meten de hersenactiviteit
De atomen in de lichaamsvloeistof hebben verschillende magnetische polen met alle een eigen richting en rotatie.
De MRI-scanner is uitgerust met een krachtige magneet die alle atomen in de vloeistof in dezelfde richting stuurt; zo liggen ze als kleine kompasnaaldjes.
Er worden elektromagnetische pulsen het te onderzoeken gebied ingestuurd. De atomen worden uit hun richting geduwd (aangeslagen), en wanneer de puls uitgaat, draaien de atomen terug en zenden ze radiogolven uit.
Een computer registreert de radiogolven. Hoe meer golven, hoe meer activiteit. Op basis van die signalen geeft de computer de hersenen weer.
Volgens onderzoekers zorgt de confirmation bias voor echokamers waarin mensen elkaars houding versterken en die houding daardoor steeds extremer wordt.
Onderzoeken hebben laten zien dat:
- Facebook een polariserend effect heeft
- Reddit een verzoenend effect heeft
- Twitter geen significant effect heeft
De echokamers zijn gevaarlijk, want ze bevatten vaak desinformatie die bijna niemand daar factcheckt, terwijl betrouwbare bronnen en andere standpunten gewantrouwd worden. Volgens onderzoekers gebeurt dat onder meer op fora voor klimaatontkenners.
Sommigen beweren dat de echokamers een rol speelden bij de verkiezing van Donald Trump in 2016.
Facebook is verslavend
Afhankelijkheid van Facebook is geen officiële diagnose, maar steeds meer informatie duidt erop dat je wel degelijk Facebookverslaafd kunt zijn.
In 2015 liet een opzienbarend onderzoek zien dat Facebook dezelfde gebieden in de hersenen activeert als verdovende stoffen.
Zo lieten MRI-scans zien dat de amygdala en het corpus striatum werden geactiveerd als gebruikers foto’s op Facebook of het Facebook-logo zagen. Deze gebieden regelen de impulsiviteit.
Drie dopamineroutes
Genot wordt beïnvloed door dopamine
De route naar het onderste striatum heeft invloed op genot en beloning.
Zintuigen werken samen met dopamine
De route naar het bovenste striatum werkt in op bewegingen en gevoel.
Dopamine beïnvloedt je manier van leren
De route naar de frontaalkwabben beïnvloedt motivatie en leren.
Eerdere onderzoeken hebben aangetoond dat grootverbruikers van Facebook dezelfde symptomen vertonen als verslaafden.
Bij bijvoorbeeld cocaïne worden de hersengebieden die impulsen onder controle houden ook verlamd, maar bij afhankelijkheid van Facebook is dit niet zo.
Het is niet verrassend dat een voormalig manager van Facebook heeft gezegd dat het bedrijf in het begin geïnspireerd werd door de tabaksindustrie.