Shutterstock
Mens
Hersenen

Wie zwanger is, moet alcohol helemaal laten staan

Eén drankje per week tijdens de zwangerschap kan al fysieke veranderingen in de hersenen van het kind veroorzaken, die van invloed zijn op onder meer leervermogen, taal en gedrag.

Gepubliceerd op 29.11.22
Door Bjørn Falck Madsen

Ben je zwanger? Geweldig, daar proosten we op!

O nee, toch maar niet. De Gezondheidsraad adviseert al jaren om geen alcohol te drinken tijdens de zwangerschap, omdat van geen enkele hoeveelheid alcohol met zekerheid gesteld kan worden dat dit ongevaarlijk is voor het kind. Dat dit goed advies is, is nu bevestigd door onderzoekers van de Medical University of Vienna in Oostenrijk. Zij keken hoe de consumptie van alcohol door de aanstaande moeder de foetus beïnvloedt. En dat is behoorlijk een-op-een.

Met MRI-scans, een geavanceerde en zeer veilige methode, registreerden de onderzoekers veranderingen in de hersenen van 24 foetussen bij 22-36 weken zwangerschap. De zwangere vrouwen vulden anoniem vragenlijsten in over hun alcoholgebruik, en door de antwoorden te vergelijken met de MRI-scans konden de onderzoekers zien dat alcohol ook in zeer kleine hoeveelheden een schadelijk effect heeft op de hersenen van de foetus.

Beperkt taalvermogen

‘Helaas zijn veel zwangere vrouwen zich niet bewust van de effecten van alcohol op de foetus tijdens de zwangerschap,’ zegt onderzoeksleider Patric Kienast, die verbonden is aan de Medical University of Vienna. ‘Het is daarom niet alleen onze verantwoordelijkheid om dit soort onderzoek te doen, maar ook om het publiek actief te informeren over de effecten van alcohol op de foetus.’

Het bleek onder meer dat de hersenen van aan alcohol blootgestelde foetussen veel minder ontwikkeld waren dan die van hun leeftijdgenoten. Zo was de groef aan de voorkant van de temporale kwabben (sulcus temporalis superior) bij foetussen waarvan de moeders alcohol hadden gebruikt, minder diep. Dit deel van de hersenen is verantwoordelijk voor sociale vaardigheden, taalvaardigheid en de coördinatie van zien en horen (audiovisuele integratie).

Slechtere bescherming van zenuwvezels

‘17 van de 24 moeders dronken relatief weinig alcohol – gemiddeld één eenheid per week. Toch hadden de foetussen zichtbare hersenveranderingen,’ zegt Kienast.

Ook zagen de onderzoekers bij de foetussen die aan alcohol waren blootgesteld een vertraging in het proces myelinisatie. Myeline is het vettige membraan dat een beschermend omhulsel vormt rond zenuwvezels (axonen) en zorgt voor een snelle signaaloverdracht. Myelinisatie is onder meer betrokken bij belangrijke ontwikkelingsstappen in de vroege kindertijd, waaronder omrollen, kruipen en het leren van taal.

Mens
Mens

Wanneer zijn de hersenen uitontwikkeld?

Zijn je hersenen volledig ontwikkeld als je geboren wordt – of pas als je volwassen bent? De wetenschap heeft je hersenontwikkeling van geboorte tot dood in kaart gebracht en weet het antwoord.

Lees ook

Hersenen ‘vouwen verkeerd’

De onderzoekers constateerden tevens dat alcohol de manier beïnvloedt waarop de hersenschors geplooid wordt. Normaal vormen de zogeheten windingen zich zo, dat er een groter oppervlak wordt verkregen in de relatief beperkte ruimte binnen de schedel. Dit zorgt voor een navenant groter cognitief vermogen. Maar bij de foetussen waarvan de moeder alcohol dronk, plooide de hersenschors zich niet op dezelfde manier.

‘Zwangere vrouwen moeten alcohol helemaal laten staan,’ concludeert Kienast. ‘Zoals onze studie laat zien, kan zelfs een lage alcoholconsumptie structurele veranderingen in de hersenen veroorzaken en de ontwikkeling van de hersenen vertragen.’