Je brein kan de toekomst van de beurs voorspellen

Beleggers hebben elk een strategie

Beleggers hebben tal van mogelijkheden, maar de meest voorkomende beleggingen zijn aandelen, obligaties en woningen.

Met obligaties weet je bijna zeker dat je geld verdient, want het risico is laag. Anderzijds is de winst ook beperkt. Aandelen kunnen een veel hoger rendement opleveren, maar het risico is ook groter.

Als je een aandeel in een bedrijf koopt, bezit je een percentage van dat bedrijf. De prijs van de aandelen wordt gestuurd door vraag en aanbod en kan in de loop der tijd sterk fluctueren.

Als beleggers bijvoorbeeld bang zijn dat het bedrijf in zwaar weer zal komen, zullen er meer verkopers dan kopers zijn, en kan de waarde van het aandeel in vrij korte tijd wel 40 procent dalen. Bedraagt je investering 100.000 euro, dan is dat dus ineens nog maar 60.000 euro waard.

Aandelenhandelaren hebben allerlei strategieën ontwikkeld om ondanks de marktschommelingen geld te verdienen. Een klassieke belegger kijkt meestal naar de lange termijn en koopt aandelen op basis van fundamentele bedrijfsaspecten, zoals omzet en groeipotentieel.

Anderen kopen en verkopen dagelijks aandelen en baseren hun beslissingen op de koersontwikkeling uit het verleden.

Maar zelfs een grondige analyse van aandelenkoersen uit het verleden of van het bedrijfspotentieel is niet voldoende om de toekomst van de aandelenmarkt te voorspellen. Want de koersen worden door van alles beïnvloed, van politiek tot natuurrampen – en zijn sterk afhankelijk van volstrekt irrationele factoren die hun oorsprong vinden in de hersenen.

Zonnetje laat aandelen stijgen

Uit eerdere onderzoeken van The Ohio State University en de Universiteit van Michigan blijkt dat de aandelenprijzen sterker stijgen op zonnige dagen, terwijl aandelen in de wintermaanden vaak een lager rendement opleveren. Volgens de onderzoekers houdt het effect van het weer op de aandelenprestaties verband met het humeur van de beleggers.

Als de zon schijnt, is je stemming vaak beter. In je brein is dit gevoel gekoppeld aan optimisme en het nemen van risico’s, en dus kopen beleggers meer, waardoor de aandelenkoersen stijgen.

In de winter hebben beleggers juist meer last van een seizoensgebonden depressie, en zijn ze minder bereid om risico’s te nemen.

Uit weer andere analyses blijkt dat de aandelenmarkt daalt na een nederlaag in een belangrijke voetbalwedstrijd op het WK – nog een teken dat het humeur van beleggers een belangrijke factor is.

De neiging van de hersenen om te zoeken naar wat ze kennen, speelt ook een grote rol. Zo blijkt uit onderzoek dat beleggers zelden buiten hun eigen land beleggen, zelfs als dat voordelig zou zijn. En te veel investeringen in binnenlandse aandelen kan het risico vergroten.

Koopt een belegger bijvoorbeeld alleen Nederlandse aandelen, dan kan slecht nieuws voor onze economie rampzalige gevolgen hebben – een risico dat je vermindert met buitenlandse aandelen.

Het brein is ook vatbaarder voor slecht nieuws dan voor goed nieuws, en dat heeft grote gevolgen voor de markt.

Wanneer een bedrijf negatief in de media komt, reageren beleggers daarom vaak overdreven en daalt de koers van het aandeel verder dan logisch zou zijn in verhouding tot de situatie van het bedrijf.

Onze hersenen hebben dus een flink effect op de aandelenmarkt – maar de hersenen zelf worden beïnvloed door nog diepere biologische oorzaken.

DNA stuurt de aandelenmarkt

Experimenten met tweelingen tonen aan dat genen invloed hebben op financieel gedrag, zoals het nemen van risico’s, en mede bepalen hoe we ons aandelenpakket samenstellen. Uit een Zweeds onderzoek bleek dat circa een kwart van de variatie in het nemen van risico’s veroorzaakt wordt door genetische verschillen.

De hoeveelheid van het mannelijke geslachtshormoon testosteron speelt ook een rol. In een experiment waarbij jongemannen een beleggingsspel deden, bleek dat mannen met veel testosteron 12 procent meer dan anderen investeerden wanneer het risico hoog was.

Andere studies tonen aan dat mannen meer risico’s nemen dan vrouwen, wat vermoedelijk ook komt door hun hogere testosteronspiegel. Maar risico nemen is niet altijd een voordeel in de beleggingswereld: de verliezen kunnen groot zijn.

Het hoofd van de Europese Centrale Bank, Christine Lagarde, wees hierop na de financiële crisis van 2008. De piek was het faillissement van Lehman Brothers, een grote investeringsbank, na het maken van een reeks risicovolle keuzes – maar volgens Lagarde zou dit niet zijn gebeurd als de bank Lehman Sisters had geheten.

Lagardes punt was dat een hoger gehalte aan topvrouwen in de financiële sector de crisis had kunnen voorkomen of in elk geval verzachten. De Lehman Sisters-­hypothese is sindsdien onderbouwd door wetenschappelijk onderzoek.

Zo blijkt uit studies uit 2018 van het Internationaal Monetair Fonds (IMF) dat meer vrouwen in besturen van banken en bij financiële instanties de economische stabiliteit vergroot.

Andere studies duiden erop dat vrouwen over het algemeen zorgvuldiger omgaan met onzekere situaties. Mannen zijn onder druk geneigd nog meer risico’s te nemen dan anders, terwijl vrouwen omgekeerd reageren, wat grote verliezen kan voorkomen.

Je brein beloont slechte keuzes

Dat investeringsbeslissingen beïnvloed worden door van alles en nog wat, van zonneschijn tot hormonen, komt doordat deze factoren specifieke gebieden van de hersenen beïnvloeden.

Het ventrale striatum, een onderdeel van het beloningssysteem van het brein, speelt een belangrijke rol bij investeringsbeslissingen, blijkt uit hersenscans.

De activering van het centrum geeft een bevredigend gevoel, en dit gebeurt bijvoorbeeld als je een aandeel verkoopt tegen een hogere prijs dan waarvoor je het gekocht hebt. Door deze voldoening wil je het succes herhalen – al is het vaak slimmer om te wachten met de verkoop van een aandeel waarvan de prijs stijgt.

Het ventrale striatum wordt beïnvloed door factoren die niets met de beurs te maken hebben. Toen mannen tijdens een experiment erotische beelden te zien kregen, nam de activiteit in het hersencentrum toe en steeg hun risicobereidheid. En dit lijkt ook te gebeuren bij een zonnetje in je gezicht.

Het tegenovergestelde effect heeft de insula. Dit hersengebied houdt verband met emoties als pijn en onzekerheid en kan ongemak oproepen wanneer er grote bedragen op het spel staan. Beleggers zijn dan minder bereid om risico’s te nemen.

De nieuwe kennis over de hersenen van beleggers lijkt misschien nutteloos, maar uit een nieuwe studie blijkt dat we dankzij hersenscans een kijkje kunnen krijgen in de toekomst van de koersen.

Je brein is een glazen bol

Hersenonderzoeker Brian Knutson en zijn collega’s van Stanford University in de VS zetten in 2021 een groep proefpersonen aan het werk om koersontwikkelingen vanaf 2015 te bekijken. Daarna moesten ze raden hoe de koersen zich zouden ontwikkelen – met de kans om echt geld te verdienen als ze het juist raadden.

Intussen werden hun hersenen door een MRI-scanner gescand om de activiteit te meten in twee hersengebieden. Het ene, de nucleus accumbens, valt onder het ventrale striatum, dat bepalend is voor de voldoening van geld verdienen. Het andere, de insula, houdt verband met de angst om geld te verliezen.

Toen de onderzoekers daarna keken naar de gemiddelde hersenactiviteit van de testdeelnemers, ontdekten ze dat de activiteit in de insula toenam net voordat de koers van een aandeel zou dalen. En bij sommige deelnemers was de activiteit in het ventrale striatum een teken dat de koers van een aandeel ging stijgen.

Verrassend was dat dit patroon van hersenactiviteit de aandelenkoersen veel beter voorspelde dan de proefpersonen zelf. Hun brein had dus meer kijk op de toekomst dan hun bewuste geest.

De hersenactiviteit was zelfs beter in zijn voorspellingen dan conventionele technische analyses van markttrends.

Dus voordat je je fortuin op het spel zet, kun je misschien een MRI-scanner lenen en een kijkje nemen in de glazen bol van je brein.