Grijze stippen hebben zelfde kleur
Deze klassieke illusie wekt de indruk dat de twee stippen een verschillende grijstint hebben. Maar ze zijn exact gelijk – en nu snappen wetenschappers eindelijk hoe de illusie ontstaat.
Op een achtergrond die overgaat van donkergrijs in lichtgrijs, staan twee identieke stippen. De stippen zijn even groot en, belangrijker, hebben exact dezelfde kleur en lichtsterkte. Maar zo zien ze er in onze ogen niet uit, en onderzoekers proberen al 100 jaar te doorgronden hoe deze illusie ontstaat.
In augustus 2020 vonden wetenschappers van het Massachusetts Institute of Technology in de VS eindelijk de verklaring.
Volgens de onderzoekers ontstaat de illusie bij het inschatten van lichtsterkte. En anders dan je zou denken vindt die inschatting al op het netvlies plaats, en niet in het gezichtscentrum van de hersenen.
Ons vermogen om lichtsterkte in te schatten is dus niet het gevolg van de interpretatie van zintuiglijke indrukken in ons brein, maar een fundamenteel, aangeboren mechanisme in onze ogen. Het is een van de eerste stappen in de verwerking van beelden.
Blinde kinderen trappen in illusie
Tot die conclusie kwamen de wetenschappers na het testen van negen blind geboren kinderen die hun gezichtsvermogen terug hadden gekregen na een operatie aan grijze staar.
Als onze inschatting van lichtsterkte aangeleerd was, zouden deze kinderen, die nooit eerder konden zien, niet in dit type illusie trappen. Maar toen het verband van hun ogen werd gehaald, zagen ze precies hetzelfde als wij allemaal.
Uit het experiment blijkt dat onze interpretatie van lichtsterkte niet gelijk is aan de feitelijke hoeveelheid licht, maar is gebaseerd op een combinatie van de kleur en de hoeveelheid licht die op een object valt.
Volgens hoofdonderzoeker Pawan Sinha, hoogleraar visuele perceptie en neurowetenschap, zullen we daarom ook een stukje zwarte stof onder een felle spot als even licht – of misschien zelfs lichter – waarnemen dan een stukje witte stof bij weinig licht.