Valse herinneringen nemen trauma's weg

Je geheugen slaat herinneringen op in de vorm van fysieke zenuwverbindingen. Telkens als je iets nieuws beleeft, wordt de boel in je hersenpan daarom overschreven.

Bij patiënten met een posttraumatische stressstoornis, kortweg PTSS, zijn de herinneringen aan de ontwrichtende gevoelens en de traumatische ervaring zelf op verschillende plekken in het geheugen opgeslagen, maar ze zijn zo nauw met elkaar verweven dat de patiënt niet aan de gebeurtenis terug kan denken zonder weer een enorme angst te voelen.

Dit mechanisme hebben verschillende hersenonderzoekers nu ingezet om patiënten van hun PTSS af te helpen.

Herinneringen liggen verspreid over je hele brein

In een experiment uit 2014 toonde Elizabeth Phelps van de Amerikaanse universiteit van New York aan dat de twee soorten herinneringen – aan het gevoel en aan de gebeurtenis zelf – zijn los te koppelen, waardoor het gevoel van angst minder wordt. Eerst riep Phelps de schokkende ervaring op in het geheugen van de patiënt, waarna ze die middels therapie overschreef met een gevoel van veiligheid.

Wanneer er een herinnering in je geheugen wordt opgeroepen, is die een korte tijd instabiel en vatbaar voor veranderingen. Als de patiënt in die periode therapie krijgt, is het dus mogelijk om de herinnering te overschrijven en deze daarna in het geheugen terug te plaatsen in een minder angstaanjagende versie. Op die manier planten therapeuten in het geheugen van de patiënt een valse herinnering van veiligheid, die aan de traumatische ervaring wordt gekoppeld.

Als de therapie werd toegepast zonder dat de patiënt eerst de schokkende ervaring uit zijn geheugen had opgediept, was het effect lang niet zo goed.

Chemie maakt je geheugen instabiel

De chemische stof propranolol blijkt het geheugen nog instabieler te maken. Daarvan maakte Alain Brunet van de Canadese McGill University dankbaar gebruik.

In 2014 vroeg Brunet patiënten met PTSS de traumatische gebeurtenissen op te roepen, waar ze hartkloppingen en zweterige handen van kregen.

De helft van de patiënten had kort daarvoor een dosis propranolol gekregen, terwijl de andere helft een calciumtabletje had geslikt bij wijze van placebo. In beide gevallen werd de behandeling zes keer aangeboden met steeds een week ertussen. Daarna testte de onderzoeker de hartkloppingen en zweetproductie van de patiënten terwijl ze zich de traumatische ervaringen in herinnering brachten.

De resultaten logen er niet om. De behandeling met propranolol had bijna alle angstreacties op de traumatische gebeurtenis gewist uit het geheugen van de patiënten, want de nare herinnering was overschreven met een nieuwe, beter te hanteren versie.

Herinneringen zijn te redigeren

Wetenschappers kunnen je geheugen manipuleren en je herinneringen wissen. Lees er meer over in ons artikel: