Je kent misschien wel het gevoel van totale uitputting na een lange dag vol klusjes, schermen en veel denkwerk.
Nu hebben Franse onderzoekers ontdekt dat je die mentale moeheid te danken hebt aan een overproductie van de signaalstof glutamaat wanneer de hersenen uren achter elkaar op volle capaciteit draaien.
Het doel is om de hersenfunctionaliteit te waarborgen Motivatieonderzoeker Mathias Pessiglione
Het resultaat van die overproductie is dat de hersenen proberen om uitdagendere taken uit te schakelen.
Dat leidt ertoe dat simpelere taken voor kortetermijnbehoeften voorrang krijgen op toekomstgerichte doelen en een groter rendement.
Hersenen beschermen zichzelf
Bij overactiviteit in het brein worden gifstoffen opgebouwd in een deel van de hersenen, de zogeheten prefrontale cortex.
In dat gedeelte wordt de planning van handelingen uitgewerkt, en vanuit hier verstoort de overproductie van glutamaat de neurotransmitters, wat zorgt voor minder heldere gedachten.
Motivatieonderzoeker en medewerker van de studie Mathias Pessiglione van het Paris Brain Institute (ICM), legt dat proces als volgt uit in een persbericht:
‘Onze resultaten laten zien dat cognitief werk leidt tot een echte functieverandering – de ophoping van schadelijke stoffen – en dat betekent dat uitputting eigenlijk een signaal is om te stoppen met werken, om zo de hersenfunctionaliteit te waarborgen’.
Eerder dachten onderzoekers dat de hersenen boven op mentaal veeleisend werk een vorm van beloning wilden door simpelere opgaven uit te voeren.
Uren vol letters
In het onderzoek werd met magnetische resonantie op atomair niveau de chemische activiteit gemeten van 40 proefpersonen die een dag lang opgaven met zorgvuldig geselecteerde stressniveaus uitvoerden.
De 40 mensen werden in twee groepen opgedeeld en moesten zes uur lang (met korte pauzes) respectievelijk inspannende en eenvoudige cognitieve tests uitvoeren.
Glutamaat is een van de meest voorkomende neurotransmitters en is essentieel voor de synapsen in je brein.
Een van de inspannende opgaven was bijvoorbeeld om te kijken naar een reeks letters die elke anderhalve seconde veranderden en te reageren als er een letter opdook die drie reeksen geleden ook voorbijkwam.
De onderzoekers maten de fysieke moeheid af aan de grootte van de pupillen, maar ook aan de glutamaatproductie, die het vooruitdenken bemoeilijkt.
Slaap zorgt voor chemische balans
Naast de lastige denkoefeningen moesten de proefpersonen ook vragen beantwoorden over of ze bijvoorbeeld liever meteen een kleinere contante beloning wilden – of een grotere beloning, maar pas maanden later.
De proefpersonen met een verhoogde glutamaatproductie in de prefrontale cortex kozen vaker voor de korte termijn dan de andere groep.
De onderzoekers hopen onder meer dat andere onderzoekers zo meer te weten kunnen komen over cognitieve druk en hoe we overspannen hersenen kunnen genezen.
Voorlopig is er weinig te doen aan onze natuurlijke grenzen: je kunt niet onbeperkt scherp blijven denken.
Mathias Pessiglione legt echter uit dat bekende wondermiddelen als rust en slaap de oplossing bieden, want er is bewijs dat glutamaat uit de hersensynapsen wordt verwijderd terwijl je slaapt.