Claus Lunau

Constant verbouwing in je brein

Als we geboren worden, zijn alle organen van het lichaam klaar voor gebruik. Behalve de hersenen. Het netwerk van miljarden zenuwverbindingen is nog in aanbouw – en de verbouwing gaat de rest van ons leven door.

Het menselijk brein geldt als een van de meest complexe structuren in het heelal. Het bevat dan ook meer dan 80 miljard hersencellen, die met elkaar communiceren in een gigantisch netwerk van zenuwverbindingen.

De afgelopen jaren gebruiken wetenschappers nieuwe scantechnieken om inzicht te krijgen in de wijze waarop het netwerk wordt opgebouwd vanaf de embryonale fase en hoe het zich gedurende het hele leven ontplooit.

Anders dan andere organen zijn de hersenen niet volledig ontwikkeld bij de geboorte, maar pas tegen het einde van de puberteit. Daarna keert de trend, waardoor het steeds lastiger wordt om dingen te leren en te onthouden, en op latere leeftijd krimpen de hersenen fysiek.

Elke seconde ontstaan er duizenden zenuwcellen

6e week van de zwangerschap: In de zesde week van de zwangerschap beginnen de stamcellen in de hersenen van het embryo zich te delen en worden er elke seconde duizend zenuwcellen aangemaakt. Daarbij zijn ook gliacellen, die een stabiele omgeving rond de andere cellen in stand houden.

Nervceller i hjärnan
© Claus Lunau

Nieuwe cellen bouwen hersenen op

7e week van de zwangerschap: De nieuw gevormde cellen nestelen zich, zodat de basisstructuur van de hersenen vorm begint te krijgen. In de hersenschors bouwen de gliacellen een soort steiger, die de andere zenuwcellen in precieze lagen op hun plaats helpt.

Sju veckor gammalt foster
© Claus Lunau

Cellen krijgen duizenden partners

18e week van de zwangerschap: In week 18 van de zwangerschap beginnen hersencellen contacten te vormen, synapsen, zodat ze signalen met elkaar kunnen uitwisselen. Bij de geboorte heeft elke cel synapsen met circa 2500 andere cellen, maar tegen de leeftijd van twee jaar zijn dat er al 15.000.

Synapsbildning
© Claus Lunau

Verbindingen worden verfijnd

3 jaar-60 jaar: Rond de leeftijd van drie jaar zijn de meeste synapsen wel gevormd, en daarna volgt een uitdunning. De synapsen die zelden worden benut, worden verwijderd, en de veelgebruikte synapsen worden versterkt. Zo worden de hersenverbindingen aangepast aan ieders mogelijkheden.

Avbruten synaps
© Claus Lunau

Cellen en synapsen gaan teloor

60-plus: Gedurende het leven gaat het vermogen om synapsen te vormen achteruit, waardoor het moeilijker wordt te leren en te onthouden. 60-plussers verliezen steeds meer synapsen en hun hersencellen beginnen af te sterven, waardoor ze 0,5 procent van hun hersenvolume per jaar verliezen.

Synapser dukar under
© Claus Lunau

Hjärna med keps
© Claus Lunau

Je brein wordt weer kinds

Twee keer in het leven keldert het aantal hersenverbindingen. De eerste keer is al in de jeugd, wanneer het brein rijpt en zijn eigen unieke talenten vindt.