1. Deel je jas met een vriend
Ga voor een spiegel staan met een jas omgekeerd voor je.
Laat een vriend handschoenen aantrekken en achter je gaan staan, zodat hij zijn armen onder jouw armen en door de mouwen van de jas kan steken.
Je vriend moet een beetje door zijn knieën gaan, zodat je hem niet ziet. Zijn armen lijken nu de jouwe te zijn.
2. Zie hoe de handen zwaaien
Je vriend maakt om de 10 seconden eenvoudige bewegingen met zijn handen.
In totaal moet hij tien bewegingen uitvoeren, bijvoorbeeld zwaaien of met zijn vingers wenken.
Ga ondertussen na: voelen die handen vreemd en onbeheersbaar, of heb je het idee dat je zeggenschap over de bewegingen hebt?
3. Luister naar de bevelen
Herhaal de oefening, maar deze keer moet je vriend je vlak van tevoren vertellen welke beweging hij van plan is uit te voeren.
Hij moet zijn zinnen echter als bevelen formuleren, bijvoorbeeld ‘bal je linkerhand tot een vuist’. Ook nu ga je na of je zeggenschap over de bewegingen voelt.
De wetenschap erachter: je eigen armen zijn je vreemd
Amerikaanse wetenschappers hebben een soortgelijk experiment uitgevoerd.
Daaruit bleek dat de proefpersonen veel meer zeggenschap over de bewegingen voelden wanneer ze daaraan voorafgaand een bevel hoorden.
Zo’n bevel maakt de hersenen wijs dat ze de beweging zelf in gang hebben gezet, waardoor de illusie van zeggenschap ontstaat.
Deze illusie heb je ook telkens als je je eigen armen beweegt, en ze zorgt er normaal voor dat je zeggenschap over je handelingen ervaart, al worden ze in werkelijkheid beheerst door onbewuste processen in je hersenen – processen waarover je geen controle hebt.
Je kunt hier meer lezen over de wetenschap achter de vrije wil.