Krijgt iedereen straks bruine ogen?

De genetica van onze oogkleur is ingewikkeld. Er zijn zeker drie genen bij betrokken, die voor verschillende pigmenten coderen.

Om het antwoord op de vraag te versimpelen kun je je voorstellen dat er maar één gen is dat de oogkleur regelt en bruin pigment oplevert.

Dit gen is dominant, omdat een kind er maar eentje van zijn moeder of zijn vader hoeft te krijgen om het pigment aan te maken en dus bruine ogen te krijgen. Als je twee defecte genen hebt, van beide ouders één, wordt er geen pigment gevormd en krijg je blauwe ogen.

Functionele en defecte genen

Men zegt doorgaans dat het gen voor bruine ogen dominant is en het gen voor blauwe recessief, maar puur genetisch gezien gaat het maar om één gen, dat ofwel functioneert, ofwel defect is.

De verdeling van onze oogkleur ligt vast

Een groot deel van de mensen met bruine ogen is dus drager van het defecte gen zonder dat dat zichtbaar is, en de helft van hun kinderen krijgt dat gen. Omdat het recessieve gen niet schadelijk is, verdwijnt het niet uit de genenpool, en daarom blijven de dominante en recessieve varianten in een constante verhouding bestaan bij de bevolking. De verdeling van de oogkleur van mensen ligt dus vast.

Twee genen bepalen onze oogkleur

EYCL1 vormen respectievelijk bruin (B) en groen (G) pigment. Van beide bestaan defecte varianten, b en g, die de ogen minder kleur geven.

B is dominant over G, en G is dominant over b en g. Een kind krijgt één variant van elk gen van zijn ouders.

Als het alleen defecte varianten van de pigmentgenen gekregen heeft, komt de kleur bijna niet tot uitdrukking en worden de ogen blauw

Pigmentklontjes geven grijze ogen

Andere oogkleuren dan bruin, groen of blauw zijn niet alleen van het type pigment afhankelijk, maar ook van de plaats en hoeveelheid. Eén theorie zegt dat grijze ogen dezelfde pigmenten hebben als blauwe, maar dat ze ‘geklonterd’ zijn. De klontjes verspreiden en reflecteren het licht anders.

Zo lijkt de lucht ook blauw door deeltjes in de atmosfeer, terwijl grotere regendruppels de lucht grijs maken. Grijze ogen zouden vooral in de genen zitten die de hoeveelheid en plaats van het pigment bepalen.