‘Wil je kinderen?’
Die vraag hebben in de loop der tijd al talloze mannen te horen gekregen. Maar als we een nieuw onderzoek moeten geloven, bestaat de kans dat vrouwen binnenkort een andere vraag gaan stellen:
‘Kun je kinderen verwekken?’
Het onderzoek wijst namelijk uit dat de spermakwaliteit bij mannen de laatste decennia drastisch is afgenomen. Tussen 1973 en 2018 is het aantal zaadcellen in spermamonsters gedaald van 101 miljoen naar 49 miljoen per milliliter – een afname van 52 procent.
Vruchtbaarheid heeft ook te maken met de motiliteit of beweeglijkheid van zaadcellen. Als hooguit 40% van het sperma beweegt, is dat volgens de WHO ook een teken van verminderde spermakwaliteit.
In tegenstelling tot een aantal eerdere onderzoeken omvat dit onderzoek niet alleen mannen uit Europa, Australië en Noord-Amerika, maar ook uit Azië, Afrika, Midden- en Zuid-Amerika. En als we al dachten dat de spermakwaliteit mogelijk vooral was afgenomen bij witte mannen uit westerse landen, dan weten we nu dat dat niet zo is.
Uit het onderzoek, dat bestaat uit gegevens uit 53 landen, blijkt namelijk dat het aantal zaadcellen en de concentratie ervan evenzeer afneemt bij Afrikaanse, Aziatische en Latijns-Amerikaanse mannen.
Spermakwaliteit blijft afnemen
Hoewel in het verleden vaker de noodklok is geluid, zijn er geen aanwijzingen dat de spermakwaliteit van mannen zal verbeteren.
Uit gegevens die op alle continenten zijn verzameld, blijkt zelfs dat het aantal zaadcellen in monsters in de periode 1973-2000 met 1,16 procent per jaar is gedaald.
En tussen 2000 en 2018 daalde het aantal met maar liefst 2,64 procent per jaar. Dat baart Hagai Levine, hoogleraar aan de Hebreeuwse Universiteit van Jeruzalem, zorgen.
‘Ik zie het als een signaal dat er iets mis is met de aarde, en dat we er iets aan moeten doen,’ zegt hij.
‘Het is een crisis waar we nu tegen moeten optreden, voordat het te laat is.’
Meer of minder dan 40 miljoen
Ondanks eerdere onderzoeken is er geen sluitende definitie van goede of verminderde spermakwaliteit. Maar volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) neemt de spermakwaliteit af als het aantal zaadcellen onder de 40 miljoen per milliliter sperma ligt.
Dat wil niet zeggen dat mannen in die categorie onvruchtbaar zijn, maar wel dat het voor hen doorgaans moeilijker zal zijn om een eventuele partner zwanger te maken dan voor mannen die meer zaadcellen tot hun beschikking hebben. Factoren als de hoeveelheid sperma en de beweeglijkheid van de zaadcellen spelen echter ook een rol bij de vruchtbaarheid van de man.
Het kan moeilijk zijn om kinderen te krijgen als de man een verminderde spermakwaliteit heeft. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) is daar sprake van als een man minder dan 40 miljoen zaadcellen per ml sperma produceert.
Maar als uit een nieuw onderzoek blijkt dat het gemiddelde aantal zaadcellen van mannen is gedaald van 101 miljoen naar 49 miljoen per ejaculatie, zitten we dan niet aan de veilige kant?
Het antwoord is nee, als je het aan Hagai Levine vraagt. Hij wijst erop dat wanneer het gemiddelde aantal zaadcellen zo sterk is gedaald, het percentage mannen dat minder dan 40 miljoen zaadcellen per ejaculatie produceert weleens zou kunnen zijn toegenomen.
‘Zo’n afname wijst erop dat het vermogen van de bevolking om zich voort te planten, is afgenomen,’ zegt hij.
Hormoonontregelende stoffen
De grote vraag is waaróm de spermakwaliteit van mannen de laatste decennia zo duidelijk achteruit is gegaan, en het antwoord daarop laat nog op zich wachten.
Een gangbare hypothese is echter dat hormoonontregelende stoffen en het ons omringende milieu invloed hebben op foetussen.
Daarnaast wijzen deskundigen erop dat factoren als roken, alcohol, obesitas en slechte voeding een deel van de verklaring kunnen zijn. Dat betekent ook dat positieve veranderingen in de levensstijl een positief effect kunnen hebben op het aantal zaadcellen.