Je ogen worden voortdurend bestookt met beelden en helpen je te navigeren in de wereld om je heen. Daarom wil je ze waarschijnlijk goed verzorgen, zodat ze zo lang mogelijk meegaan.
Maar hoe doe je dat het beste? Wij spraken met twee hoofdartsen en hoogleraren op het gebied van oogziekten. Volgens hen is er vooral één wijdverbreid misverstand wat betreft het beschermen van je ogen.
Henrik Vorum is hoofdarts en klinisch hoogleraar aan het academisch ziekenhuis van Aalborg in Denemarken en de faculteit gezondheidswetenschappen van de universiteit van Aalborg. Hij is gespecialiseerd in oogziekten.
Dankzij tientallen jaren ervaring met de complexe organen in je gezicht weet hij als geen ander wat je wel en niet moet doen om je ogen zo lang mogelijk gezond te houden.
Een wijdverbreid misverstand is volgens de hoogleraar dat een zonnebril een groot verschil maakt voor de uv-stralen die op je oog vallen en voor het risico op het ontwikkelen van oogziekten, zoals staar of oogkanker.
Onderzoeker: ‘Maakt niet veel uit’
Grauwe staar is een van de meest voorkomende oorzaken van slechtziendheid en is te wijten aan een aandoening waarbij de lens van het oog langzaam troebel wordt en de doorzichtigheid vermindert.
Een van de vermoedelijke oorzaken is uv-straling. Maar dat betekent niet dat je het risico kunt uitsluiten door een zonnebril te dragen, legt Henrik Vorum uit.
‘Veel studies over de hele wereld hebben aangetoond dat zelfs als je een zonnebril draagt, dat in een heel leven weinig effect heeft. De uv-stralen worden eigenlijk al bij het hoornvlies tegengehouden en bereiken niet eens de lens, dus alleen degenen die je een zonnebril willen verkopen maken zich druk om deze kwestie,’ zegt hij.
Ziekten tasten het gezichtsvermogen aan
Brekingsfout leidt tot onscherp zicht
Bij brekingsfouten als bijziendheid en (ouderdoms)verziendheid wordt het licht niet gefocust op het netvlies – door de vorm van het oog of doordat de lens minder elastisch is.
Diabetespatiënten zien donkere vlekken
Circa één op de drie diabetespatiënten ontwikkelt retinopathie. Door de ongeregelde bloedsuiker worden de bloedvaten van het netvlies donker, waardoor bloedingen ontstaan die verschijnen als donkere vlekken.
Overdruk in het oog geeft tunnelvisie
Als vocht het oog niet kan verlaten, wordt er een overdruk opgebouwd die de oogzenuw beschadigt en het gezichtsveld langzaam vernauwt. Dit heet groene staar en is een veel voorkomende aandoening bij ouderen.
Troebele lens geeft wazig zicht
Als natuurlijke eiwitten in de ooglens afgebroken worden en gaan klonteren, wordt de lens troebel. Grauwe staat (cataract) kan de kleurwaarneming veranderen en het zicht wazig maken, vooral bij weinig licht.
Verkalking tast scherpste punt aan
De lichtgevoelige cellen zijn vooral geconcentreerd in de macula van het netvlies. Het zicht is daar het scherpst, maar verkalking kan littekens maken en een vlek in het midden van het gezichtsveld veroorzaken, bekend als AMD.
Beroerte vaagt de helft van gezichtsvermogen weg
Beroertes, bloedstolsels in de hersenen of hersenbloedingen, kunnen delen van het gezichtscentrum aantasten. Het gevolg is totale blindheid in één helft van het gezichtsveld.
Iets dergelijks zegt ook Toke Bek, hoogleraar oogheelkunde en hoofdarts in het academisch ziekenhuis van Aarhus in Denemarken. Hij deed onderzoek naar ziekten van het netvlies en de oogzenuw, en legt uit dat het oog zelf gemaakt is om uv-stralen tegen te houden.
‘De ogen zitten zo in elkaar dat ze zelf gaan protesteren. Dus als je wordt blootgesteld aan fel licht, sluit je in een reflex je ogen. Dat weten we allemaal. Als je naar de zon kijkt, wend je je blik vanzelf af of sluit je je ogen,’ zegt hij.
Maar dat betekent niet dat zonnebrillen geen nut hebben, want ze helpen vaak om wat Toke Bek een ‘subjectieve hinder’ noemt, weg te nemen.
‘Als je zonder zonnebril in de zon loopt, knijp je je ogen toe, waardoor ze klein worden. Dat kan natuurlijk wat spanning in het gezicht veroorzaken, die je zo wegneemt,’ zegt hij.
Een andere misvatting is dat oogkanker (uveamelanoom), ook veroorzaakt wordt door uv-stralen. Maar die hebben geen verband met deze zeldzame vorm van kanker.
Je kunt echter wel de kans op kanker rónd je ogen (en op de rest van je huid) verkleinen door je huid te verbergen achter getinte glazen.
‘De huid rond de ogen die beschermd wordt door een zonnebril, wordt minder blootgesteld aan zonlicht en loopt daardoor minder kans op huidkanker. Maar dat heeft niets met het gezichtsvermogen of de ogen te maken,’ zegt Toke Bek.