Er is verschil tussen TikTok in China en het Westen: Dit doet het met kinderen

In China, waar de app vandaan komt, ziet de tegenhanger van TikTok, Douyin, er heel anders uit.

Zoals de Deense zender TV2 heeft aangetoond, verschilt de Chinese versie van TikTok van de westerse app: de gebruikers krijgen een stuk minder video’s te zien, er zijn pauzes en de inhoud is meer gericht op leren.

Dit heeft opschudding gewekt, en sommige experts reppen van een wapen in een ‘cognitieve oorlog’, dat de hersenen van westerse kinderen met een verslavend algoritme wil verpesten.

Een ander risico waar wel op wordt gewezen, is het feit dat de door de staat gecontroleerde Chinese app in principe inhoud zou kunnen selecteren waarmee het wereldbeeld en de ideologie van de gebruikers wordt beïnvloed.

App past slecht bij gezond kinderleven

Er kleven zeker nadelen aan de eindeloze stroom hersenloos entertainment die westerse kinderen op sociale media voorgeschoteld krijgen.

Dat zegt Andreas Lieberoth, universitair hoofddocent onderwijspsychologie aan de universiteit van Aarhus in Denemarken, gespecialiseerd in de invloed van technologie op het gedrag van kinderen.

Toch maakt hij bezwaar tegen termen als ‘verslavend’ en ‘schadelijk’, omdat TikTok de hersenen van kinderen niet aantast. Althans niet in puur biologisch opzicht.

De app legt eerder een basis voor het gebruik van media op jonge leeftijd, wat voor veel ouders slecht te rijmen is met een gezond kinderleven.

‘Als kinderen eraan gewend raken om dit fragmentarische, snelle, zeer bevredigende, gemakkelijke vermaak voorgeschoteld te krijgen, vinden ze het moeilijker om bijvoorbeeld hun fantasie te gebruiken om een spel te bedenken of naar buiten te gaan en iets te ondernemen,’ legt Lieberoth uit.

‘Als je een stroom toegankelijk vermaak voorgeschoteld krijgt, wordt het moeilijker om jezelf bezig te houden, en scheppen de hersenen verwachtingen waaraan een spelletje met legoblokken niet kan voldoen.’ Lieberoth wijst er echter op dat er tot nu toe slechts beperkt onderzoek op dit gebied is gedaan.

Uit een Duits onderzoek blijkt onder meer dat kinderen die eraan gewend zijn hun vermaak op een snelle, licht verteerbare manier voorgeschoteld te krijgen, er langer over doen om fantasiebeelden in hun hoofd te vormen dan andere kinderen.

‘Als je bijvoorbeeld zegt: stel je een roze tuba voor, dan doen ze daar langer over. We hebben het niet over minuten, maar je zou een klein verschil kunnen aantonen,’ aldus Lieberoth.

Remmen helpen

Objectief gezien heeft de Chinese versie van de app volgens de Deense deskundige een voordeel: de ‘remfunctie’, die de visuele stroom van video’s automatisch een paar seconden onderbreekt.

‘Er is vrij solide bewijs uit de gedragswetenschap dat als iets toegankelijk en relatief aantrekkelijk is, zoals de video’s op TikTok, je ze bekijkt zonder erover na te denken, zelfs als je dat eigenlijk niet wilt. Dus een paar “remmen” kunnen helpen je meer bewust te worden van waar je mee bezig bent,’ zegt hij.

Hij wijst erop dat onderzoek in het algemeen geen significant verband heeft aangetoond tussen de mediaconsumptie van kinderen en andere belangrijke parameters, zoals hun gezondheid of cognitieve vaardigheden.

Er zijn wel veel aanwijzingen dat het schermgebruik van kinderen leidt tot ‘trainingseffecten’: als kinderen veel tijd besteden aan tekenen of het lezen van een boek, worden ze daar goed in. Maar als ze veel tijd doorbrengen met gamen, neemt dat tijd weg van andere dingen die ze dan niet oefenen en waar ze dus niet zo goed in worden, aldus de Deen.

Als ouders willen weten en controleren wat hun kinderen zoal doen, is het daarom belangrijk om grenzen te stellen. En dat is al mogelijk:

‘Zowel Google Play als Apple Family hebben systemen waarmee ouders kunnen bepalen hoeveel tijd hun kinderen aan TikTok mogen besteden,’ zegt Lieberoth.