Deze 75-jarige vrouw heeft nooit pijn gevoeld – en nu weten onderzoekers waarom
Ze heeft grote operaties en bevallingen ondergaan zonder pijnstillers nodig te hebben – en nu weten onderzoekers waarom Jo Cameron uit het noorden van Schotland door het leven lijkt te gaan zonder ooit pijn of angst te voelen.
Toen Jo Cameron op haar 30e haar eerste kind baarde, merkte ze dat haar lichaam veranderde, maar pijn voelde ze niet. ‘Ik kan het alleen beschrijven als het gevoel dat je krijgt als je als kind gekke bekken trekt door met je vingers je mond uit te rekken,’ zei ze eerder.
De 75-jarige Jo Cameron kijkt vaak pas of er iets aan de hand is als ze de geur van verschroeide huid ruikt. Dan weet ze dat ze te lang tegen het gietijzeren fornuis in haar huis in de Schotse Hooglanden heeft geleund.
Dan is het al te laat en heeft de gepensioneerde lerares een fikse brandwond opgelopen. Ze heeft in de loop der jaren dan ook een flinke verzameling littekens verzameld.
‘Ik ben veganist, dus de geur is niet te missen,’ heeft ze in het verleden gezegd. ‘Er verbrandt niet veel ander vlees in dit huis.
Jo Cameron is een van de twee mensen op aarde van wie bekend is dat ze een uiterst zeldzame genetische mutatie hebben, waardoor ze vrijwel geen pijn, intense angst of vrees voelen.
Lichaam wordt beter in genezen
De aandoening werd pas laat in haar leven ontdekt: op haar 65e ging ze naar de dokter, en die stelde tot zijn verbazing vast dat een van haar heupen zo beschadigd was dat ze er allang slopende pijn aan had moeten overhouden.
Een jaar later, toen ze een stevige operatie onderging aan haar hand – een van de meest zenuwrijke delen van ons lichaam – en geen pijnstillers nodig zei te hebben, werd ze doorverwezen naar een team onderzoekers aan het University College London, dat werkt aan een beter begrip van de biologie van pijn en aanraking.
In 2019 publiceerden ze de resultaten van hun onderzoek in het British Journal of Anaesthesia. De oorzaak van Camerons zeldzame aandoening bleek een gen dat de wetenschappers FAAH-OUT noemen.
We hebben allemaal het FAAH-OUT-gen, maar in Camerons geval identificeerden de onderzoekers een mutatie die delen van het gen uitschakelde, waardoor ze op de een of andere manier geen pijn voelt. De onderzoekers denken dat de mutatie er ook voor kan zorgen dat haar lichaam sneller geneest dan dat van anderen, en ze is ook verstrooider en minder angstig dan normaal.
Nu heeft hetzelfde team van onderzoekers opnieuw gekeken naar de genetische mutatie en de oorzaak van haar niet-bestaande pijngrens.
Pijngen uitgezet
Met het nieuwe onderzoek, gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Brain, wilden de onderzoekers begrijpen hoe FAAH-OUT op moleculair niveau werkt.
Daartoe voerden ze een reeks experimenten uit, waaronder het gebruik van het CRISPR-genbewerkingstool om de mutatie en het effect ervan op andere genen na te bootsen. Ook analyseerden ze welke genen actief waren in relatie tot pijn, humeur en genezing.
Medicijn roept de pijn een halt toe
Je cellen bezorgen je pijn, maar daar hoef je je niet bij neer te leggen. Gewone, vrij verkrijgbare pijnstillers als ibuprofen kunnen diep in de cellen doordringen en een einde maken aan het lijden. Het medicijn werkt als een stop, die de stroom pijnstoffen onderbreekt en ervoor zorgt dat je gevoelige zenuwen zich ontspannen.
Ontsteking zet enzym aan het werk
Een ontsteking of beschadiging van je weefsel zorgt ervoor dat het celmembraan van nabijgelegen cellen het onverzadigde vetzuur arachidonzuur (rood) afstaat aan het binnenste van de cellen. Het enzym cyclo-oxygenase (COX) (zwart) zet het vetzuur om in prostaglandinen (gelig), stoffen die de cel vervolgens afgeeft aan zijn omgeving.
Pijnstoffen maken zenuwen gevoelig
De prostaglandinen bereiken de gevoelige zenuwcellen van het weefsel en hechten zich aan receptoren op hun oppervlak. Die receptoren maken de zenuwcellen gevoeliger voor invloeden van buitenaf. Doordat de gevoelige cellen meer signalen beginnen uit te zenden, voel je meer pijn.
Ibuprofen blokkeert pijnbezorgend enzym
Het medicijn ibuprofen werkt op de zere plek door de cellen binnen te dringen en het COX-enzym te blokkeren. Dit enzym kan nu geen prostaglandinen meer vormen, die zich dan langzaam terugtrekken. Zonder prostaglandinen keren de pijngevoelige zenuwcellen terug naar hun normale activiteit en wordt de pijn verlicht.
Een van de ontdekkingen was dat de mutatie in het FAAH-OUT-gen het FAAH-gen ‘uitschakelt’, en dat heeft ook invloed op de moleculen die te maken hebben met onder andere wondgenezing en humeur.
‘Het FAAH-OUT-gen is slechts een klein uithoekje van een groot continent, dat door deze studie in kaart is gebracht,’ zegt Dr. Andrei Okorokov, de hoofdauteur van de studie in een persbericht.
Hij en de rest van het team hopen dat hun onderzoek naar Jo Camerons zeldzame mutatie en de mechanismen erachter kan leiden tot nieuwe inzichten op het gebied van pijnbestrijding.
‘De eerste ontdekking van de genetische basis van de unieke eigenschappen van Jo Cameron was een aha-erlebnis en buitengewoon spannend. Maar met de nieuwe ontdekkingen wordt het pas echt interessant,’ zegt professor James Cox, een van de onderzoekers, in een persbericht.
‘Door precies te begrijpen wat er op moleculair niveau gebeurt, kunnen we inzicht krijgen in de betrokken biologie. En dit opent mogelijkheden voor toekomstige geneesmiddelen die vergaande positieve effecten voor patiënten zouden kunnen hebben,’ zegt Cox.