Al eeuwen proberen wetenschappers achter het geheim van razernij te komen, en overal in het lichaam hebben ze er sporen van gevonden.
Maar het epicentrum ligt in de hersenen. De hersencentra touwtrekken hier om te mogen bepalen of je woede onder controle blijft of uitbarst.
Er zitten maar twee seconden tussen het zien van iets wat je boos maakt en een enorme woede-uitbarsting. Dus als je rustig wilt blijven, moet je je hoofd koel houden en tot twee tellen.
Duik hier seconde voor seconde in de anatomie van de woede.
0 seconden
De zintuigen laten zich gaan
Je ziet het al aan zijn mimiek en hoort het aan zijn stem, die opeens iets plageriger wordt. Je wéét gewoon dat hij zo meteen iedereen in het gezelschap over een van de meest gênante momenten in je leven gaat vertellen.
Je zintuigen gaan keihard aan de slag.
90 miljoen gezichtscellen achter in het oog vuren signalen af door de hersenen naar het achterste deel van de hersenschors.
Elektrische impulsen schieten kriskras door je hoofd. De signalen belanden onder andere in de hippocampus, een stel garnaalvormige celclusters diep in het brein.
Hier worden de indrukken bewaard in het geheugen, terwijl oude herinneringen die her en der in de hersenen zijn opgeslagen, als puzzelstukjes in elkaar worden gepast. Die puzzel bepaalt hoe je gaat reageren.
0,5 seconde
Verstand vecht tegen de woede
Arrgh! Je kunt er niet meer tegen. Nu begint hij tegen alle aanwezigen dat verhaal te vertellen van toen jullie klein waren – alleen maar om jou voor gek te zetten en de lachers op zijn hand te krijgen. Misschien kun je hem tegenhouden voordat hij te veel zegt. Je herinnert je de laatste keer dat je hem tot rede probeerde te brengen. Dat werkte niet. Hij moet het nu eindelijk eens een keer leren, maar je wilt liever niet iets zeggen dat jullie vriendschap om zeep kan helpen.
Na een halve seconde zijn de elektrische impulsen aanbeland in de amygdala en de prefrontale cortex.
In het gevoelscentrum amygdala vermengen de nieuwe indrukken zich met een windhoos van herinneringen aan vroegere gevoelsexplosies.
Buiten je bewustzijn om jut de amygdala de boel in je hersenen flink op en bereidt hij zich voor om het opruiende bericht naar elke vezel in je lichaam door te sturen.
Maar het verstand geeft zich nog niet gewonnen. Vlak achter je voorhoofd bevindt zich de prefrontale cortex, die je helpt te beoordelen of je woede wel zin heeft.
Hij analyseert de oorzaken van het probleem en probeert de gevolgen van je handelingen te voorspellen.
Als de berekeningen van het verstand uitwijzen dat je de situatie beter met kalmte tegemoet kunt treden, worden er elektrische signalen naar de amygdala gestuurd.
De signalen van de prefrontale cortex kunnen de opborrelende woede in het gevoelsepicentrum in de kiem smoren.
1 seconde
Woede neemt het hele lichaam in
Het zit je al maanden dwars dat hij geen rekening houdt met jouw gevoelens, en nu is het klaar!
De ontelbare herinneringen aan je eerdere frustraties gooien olie op het vuur van de amygdala, wat een enorm offensief van het verstand uitlokt.
Maar de razernij krijgt de overhand in de hersenen en de amygdala ziet zijn kans schoon om signalen door het ruggenmerg naar alle delen van het lichaam te sturen.
Belangrijk hiervoor zijn de bijnieren die boven op de nieren zitten en het distributiecentrum van de boosheid zijn.
Cellen in hun kern worden geactiveerd door de impulsen van de amygdala en beginnen meteen adrenaline in het bloed te pompen.
Woede brengt je succes in het leven
Overdreven woede is slecht voor je, maar je moet je ook weer niet altijd inhouden, blijkt uit onderzoek.
Woede stemt je tevredener
Wetenschappers van de Amerikaanse Harvard University vroegen aan mensen hoe ze met woede omgingen, en of ze tevreden waren met hun werkzame en privéleven. Zo bleek dat mensen die het beste boos kunnen worden het meest tevreden zijn met hun leven..
Woede helpt je met het nemen van besluiten
In een ander experiment werden proefpersonen tot razernij gebracht, waarna ze een aantal goede en slechte argumenten voor iets moesten lezen. De boze personen bleken beter te zijn in het doorprikken van de slechte argumenten.
Woede wint het van je angst
Onderzoek toont aan dat het helpt om boos te worden als je bang bent. Boze mensen zijn bereid risico’s te nemen en zijn optimistischer omtrent de uitkomst van de situatie.
1,5 seconde
Je lichaam is gevechtsklaar
Je gezicht wordt warm en je begint te zweten. Je voelt je hart steeds sneller kloppen en je longen werken op volle toeren om lucht naar binnen te halen. Je tanden knarsen onder de druk van je kaken en je balt je vuisten tot je knokkels wit zien. Je pupillen worden groter, zodat er meer licht naar binnen komt, en je wordt verblind door woede.
De stortvloed van signalen vanuit de amygdala, nog versterkt door de adrenaline in je bloedvaten, overspoelt je organen.
De zweetklieren produceren vocht dat via de huid ontsnapt, terwijl de spieren rond de bloedvaten zich samentrekken of uitzetten om het bloed in je lichaam te herverdelen.
Het fijne uurwerk van elektrische impulsen, die je hartritme buiten je bewustzijn om regelen, schroeft de frequentie op, waardoor je hart snel en krachtig bonkt.
Je middenrif maakt hetzelfde proces door en begint zich vaker samen te trekken in je borst, zodat je longen meer zuurstof het bloed in pompen.
Overal in het lichaam krijgen spieren het signaal om zich voor te bereiden op het gevecht, tot de spiervezels op knappen staan.
De kwade berichten bereiken de lever ook. Hier activeren de levercellen een reeks enzymen, die in de suikervoorraad van de lever beginnen te snijden.
Het resultaat is dat kleine suikermoleculen terechtkomen in de bloedsomloop.
Samen met de grotere zuurstofopname uit de longen en de snellere bloedsomloop creëert de stortvloed aan suiker uit de lever de perfecte storm, die je spieren de energie geeft om los te gaan.
2 seconden
Celmotor drijft razernij aan
Er gaat een vloedgolf van energie door je lichaam. Je voelt je sterker dan ooit. Het is nog maar twee seconden geleden dat het verhaal aan de eettafel je zintuigen begon te bestoken, en je bent high van de gedachte om je woede de vrije loop te laten en te ontploffen.
Elke spiervezel in je lichaam zuigt suiker en zuurstof uit het bloed op. De langwerpige cellen vervoeren de biologische brandstof naar de mitochondriën, die met behulp van een aantal chemische reacties de energie van de suikermoleculen overdragen op de stof ATP.
Met die stof kunnen twee soorten eiwitstrengen die langs elke cel lopen elkaar vastgrijpen en de uiteinden van de cel naar elkaar toe trekken. Zo worden alle cellen wat korter, waardoor de spier zich samentrekt.