Wat is een albino?
Albino komt van het Latijnse ‘albus’ – ‘wit’ – en verwijst naar een erfelijke genmutatie waarbij je minder pigment in je ogen, huid en haar hebt.
Er zijn twee soorten albinisme:
- Oculair albinisme: alleen de ogen hebben minder pigment
- Oculocutaan albinisme: de ogen, huid en haar missen pigment
Het komt niet overal even vaak voor
Albinisme komt bij alle etniciteiten voor, en naar schatting is wereldwijd 1 op de 17.000 mensen albino.
Maar niet overal op aarde komt albinisme even vaak voor: het hangt ervan af waar op de wereld je geboren wordt.
In Europa en de VS wordt circa één op de 20.000 baby’s geboren als albino, terwijl dat in sommige Zuid-Amerikaanse stammen wel één op de 70 is.
Op de Fiji-eilanden komt albinisme ook veel voor: een geschatte één op de 700 mensen heeft de genmutatie.
Onderzoek wijst daarnaast uit dat in bepaalde groepen in zuidelijk Afrika één op de 1000 personen albinisme heeft.
Niet alleen mensen worden getroffen door de ziekte.
Biologen hebben albino’s gevonden bij bijna alle soorten – bij zoogdieren, vissen en vogels, maar ook bij amfibieën en reptielen.
Hoewel albinisme in de gehele dierenwereld voorkomt, kom je zelden een albino tegen, want de genmutatie is voor de getroffen dieren levensbedreigend.
Albino’s worden namelijk als vreemd gezien en daarom vaak verstoten door hun soortgenoten. Ze kunnen vaak ook moeilijk een paringspartner vinden, en omdat ze vaak zo opvallen in de omgeving, zijn ze een makkelijke prooi voor roofdieren.
Bovendien heeft een albino vaak gezichtsproblemen en een hoger risico op huidkanker.
Waar wordt albinisme door veroorzaakt?
Albinisme is erfelijk
Albinisme wordt veroorzaakt door mutaties in de genen die melanine aanmaken in het lichaam.
Melanine is de bruine kleurstof voor je huid, ook wel pigment genoemd, en wordt door pigmentcellen in de huid aangemaakt. Het geeft de huid kleur en beschermt tegen zonlicht.
Volgens onderzoekers zijn zeven verschillende genen verantwoordelijk voor de ernstigste vorm van albinisme – bij oculocutaan albinisme worden haar, huid en ogen aangedaan.
Bij de mildere vorm van albinisme, oculair albinisme, kan tot nu toe nog maar één gen geassocieerd worden met de aandoening.
Op 13 juni is het International Albinism Awareness Day. Het doel van deze dag is om aandacht te vragen voor de stigmatisering en discriminatie waar albino’s – vooral in Afrika – mee te maken krijgen.
Er wordt alleen een albino geboren als zowel de moeder als vader aanleg voor albinisme heeft.
En zelfs als dat het geval is, is de kans maar 25 procent dat het kind albino zal zijn.
Hebben albino’s rode ogen?
De meeste albino’s hebben blauwe ogen, maar door het gebrek aan pigment kan het oog ook doorzichtig lijken.
Het gekleurde weefsel in de ogen zit in de iris – dat is het vlies rond de pupil en tussen de lens en het hoornvlies.
Bij een albino met heel weinig pigment schijnen de bloedvaten op het netvlies in het binnenste van het oog door. Bij bepaald licht is er dan een rode gloed te zien.
De ogen van deze albino-egel zijn doorzichtig, maar lijken rood door de reflectie van de rode huid rondom de ogen.
Heeft albinisme gevolgen voor je gezondheid?
Albinisme verhoogt het risico op huidkanker
Een albino verbrandt sneller in de zon en ontwikkelt eerder huidkanker en melanoom omdat de lage productie van melanine de huid extreem kwetsbaar maakt voor de schadelijke zonnestralen.
Als uv-straling van de zon door de buitenste cellen van de huid komt, beschadigt het het dna en eiwitten, en zo kan er kanker ontstaan.
Het pigment melanine wordt geproduceerd door bepaalde huidcellen, melanocyten, die energie uit zonnestralen halen en er onschadelijke warmte van maken.
Melanine beschermt de cellen tegen het doordringen van uv-straling in de diepere huidlagen.
Onderzoekers schatten dat het risico op huidkanker voor albino’s in zuidelijk Afrika duizend keer groter is dan voor mensen zonder albinisme.
Albino’s lopen gevaar in Afrika
In een groot deel van Oost- en Centraal Afrika worden albino’s vermoord door medicijnmannen die hun lichaamsdelen willen gebruiken voor zwarte magie.
We weten dat er sinds 2010 circa 700 albino’s in 28 landen in zuidelijk Afrika zijn aangevallen, maar waarschijnlijk is het werkelijke aantal nog veel hoger.
De moorden brengen veel op voor genezers en medicijnmannen die albinobotten, albinohuid en albinobloed gebruiken als ingrediënten in prijzige drankjes.
Vooral in Tanzania hebben de vele aanvallen op albino’s ervoor gezorgd dat velen van hen hun heil hebben gezocht op het Ukerewe-eiland in het Victoriameer, op een paar uur varen van de Tanzaniaanse hoofdstad.
Hier kunnen ze relatief veilig wonen, en op dit eiland is de concentratie albino’s dan ook de hoogste ter wereld.
Albino’s hebben vaak al vanaf hun geboorte in meerdere of mindere mate last van slechtziendheid.
Albinisme kan daarnaast leiden tot trillende oogbewegingen (nystagmus), extreme lichtgevoeligheid en andere oogafwijkingen – meestal verziendheid of astigmatisme.
Het verminderd gezichtsvermogen bij albino’s komt door de schade die de genmutatie aanricht op het netvlies en de oogzenuwen.
De oogzenuwen geven visuele indrukken van het netvlies door aan de hersenen, maar omdat het netvlies zich bij mensen met albinisme niet goed ontwikkelt, kan het minder goed informatie over de beelden doorgeven aan de hersenen.