Shutterstock
Klimaat
Klimaatverandering

Noordpool smelt sneller dan gevreesd

De temperatuur in het Noordpoolgebied stijgt stukken sneller dan gedacht. Zo snel dat het zomerijs vóór 2035 verdwenen kan zijn. Maar er is nog hoop, als de landen gaan samenwerken.

Gepubliceerd op 06.09.20
Door Soeren Hoegh Ipland

De temperatuur aan het zeeoppervlak in de Noordelijke IJszee stijgt veel sneller dan waar de huidige klimaatmodellen van uitgaan.

Dat is de conclusie van een onderzoek van een internationaal team dat is gepubliceerd in het tijdschrift Nature.

Op basis van metingen aan het zeeoppervlak sinds 1979 concluderen de onderzoekers dat de temperatuur elke 10 jaar 1 ºC is gestegen. Op sommige plekken is het zelfs nog erger: in de Barentszzee en op Spitsbergen is de temperatuur elke 10 jaar 1,5 ºC gestegen.

Zulke hoge cijfers passen niet in de meeste optimistische klimaatscenario’s. In feite kloppen ze alleen met de ergste scenario’s. Het worstcasescenario, RCP 8.5, ook wel het business as usual-scenario genoemd, behelst een temperatuurstijging van 4,3 ºC in 2100.

Klimaatscenario’s VN

Het VN-klimaatpanel werkt met meerdere klimaatmodellen op basis van verschillende scenario’s voor de ontwikkeling van de wereldwijde temperatuur tussen 2006 en 2100 – van het beste tot het slechtste scenario.

In het beste scenario, ofwel RCP 2.6, ligt de wereldwijde temperatuur aan het einde van deze eeuw zo’n 2 ºC hoger dan in het pre-industriële tijdperk.

Het optimistische scenario beantwoordt aan de doelstellingen van het klimaatakkoord van Parijs, en als we dat halen, smelt het Noordpoolijs waarschijnlijk tot halverwege de eeuw af, waarna het zich mogelijk langzaam herstelt. Dat is echter geen gegeven.

Zomerijs Noordpool staat onder druk

Aan het begin van de zomer bleek uit satellietmetingen dat het ijsdek op de Noordelijke IJszee historisch laag is. Er was nog nooit zo weinig zomerijs geweest sinds de eerste satellietmetingen in 1979.

Als je die deprimerende meting combineert met het pessimistische scenario, dan ziet het er slecht uit voor het Noordpoolijs.

Het zou zelfs kunnen dat de zomers in het Noordpoolgebied al vóór 2035 geheel ijsvrij zijn.

Zo redden we het Noordpoolijs

We hebben maar één kans om het ijs te redden, en dat is de mondiale CO2-uitstoot zozeer terugdringen dat de temperatuurstijging op aarde beperkt blijft.

In het akkoord van Parijs uit 2015 hebben de landen afgesproken dat de wereldwijde temperatuur tot 2100 niet meer dan 2 ºC mag stijgen ten opzichte van het pre-industriële tijdperk eind 19e eeuw.

Beste scenario

  • We houden ons aan het akkoord van Parijs en de temperatuur stijgt minder dan 2 ºC. Het Noordpoolijs smelt tot ongeveer halverwege de eeuw en herstelt zich daarna mogelijk voor een deel.
  • Als het afsmelten rond 2050 kan worden geremd, helpt het ijs, dat een groot deel van het zonlicht reflecteert, de wereldwijde temperatuur laag te houden. Ook kunnen de lokale bevolkingen in het gebied blijven wonen en zullen de dieren in de regio, zoals ijsberen, sneeuwuilen en walrussen, overleven.
  • Het beste scenario is onwaarschijnlijk. De meningen zijn verdeeld, maar volgens sommige onderzoekers is de kans zo’n 5 procent. Het lukt alleen als de wereldeconomie snel overgaat op duurzame energiebronnen en als we investeren in technologieën en methoden om CO2 uit de atmosfeer af te vangen, zodat de totale uitstoot negatief wordt.

Slechtste scenario

  • De temperatuurstijging in het Noordpoolgebied gaat in het huidige tempo door. Vóór 2035 is het zomerijs er voorgoed verdwenen.
  • Als het zomerijs in het Noordpoolgebied verdwijnt, stijgt de mondiale temperatuur verder, omdat water warmte-energie opneemt in plaats van het te reflecteren. Dat leidt tot hittegolven overal op aarde, maar ook tot koudere winters, doordat de warme lucht de straalstroom verder naar het zuiden duwt.
  • Volgens verschillende onderzoekers is de kans hierop nog geen 10 procent. Hoewel het nieuwe onderzoek een snellere temperatuurstijging laat zien dan verwacht, is de consensus dus nog steeds dat het worstcasescenario relatief onwaarschijnlijk is. De kans is groot dat we ergens tussen de beide scenario’s uitkomen. Maar daarvoor is actie nodig. Nu.