Het WK in Qatar is gepromoot als de eerste CO2-neutrale eindronde ooit. Maar dit is misleidend, zeggen critici wereldwijd.
Toch beweren zowel de organisatoren, de FIFA, als het gastland Qatar dat er genoeg maatregelen zijn genomen om het evenement CO2-neutraal te houden.
Het gaat onder meer om een enorme investering in zogeheten CO2-quota, plus een reeks duurzame initiatieven om de totale CO2-uitstoot te beperken van de eindronde, die naar schatting van de FIFA zelf zal uitkomen op 3,6 miljoen ton CO2.
Kritische stemmen zijn het echter niet eens met deze schatting.
‘Na bestudering van de cijfers vinden we het waarschijnlijker dat er circa 10 miljoen ton CO2 zal worden uitgestoten,’ zegt de Britse klimaatwetenschapper Mike Berners-Lee tegen de BBC.
Twee keer zoveel als het vorige WK
Als de schatting van de FIFA klopt, zal dat door sceptici niet met gejuich worden begroet, ook al ligt het cijfer flink lager dan de eerder genoemde 10 miljoen ton.
Volgens de FIFA gaat het om 3,6 miljoen ton CO2, ongeveer twee keer zoveel als tijdens het WK 2018 in Rusland werd uitgestoten.
Ter vergelijking: tijdens de eindronde van 2014 in Brazilië werd 2,72 miljoen ton CO2 uitgestoten en in 2010 in Zuid-Afrika 2,75 miljoen ton.
Duurzame maatregelen
In de aanloop naar de finale werd veel gediscussieerd over het massale gebruik van airconditioning in de stadions.
Al werken de grote aircosystemen op zonne-energie, herhaaldelijk is de vraag gesteld of airconditioning in open stadions wel klimatologisch verantwoord is.
Volgens het gastland wordt rekening gehouden met de gevolgen voor het klimaat, omdat de koude lucht uit de grote stadions wordt gezogen via kleine units onder de vele stoelen, waarna deze wordt gerecycled en teruggestuurd.
Het is nog niet bekend hoeveel CO2 zal worden uitgestoten door airconditioning in de warme omgeving.
Maar volgens verschillende milieuorganisaties is de grootste klimaatvervuiler eigenlijk het luchtverkeer waarmee de eindronde gepaard gaat. En de negatieve klimaatvoetafdruk kan niet gereset worden door massaal CO2-quota te kopen.
‘Het hele idee dat je CO2-uitstoot kunt compenseren door quota te kopen, is slechts een afleiding. De echte klimaatactie gaat over het verminderen van fossiele brandstoffen,’ zegt de directeur van Greenpeace in het Midden-Oosten en Noord-Afrika, Julien Jreissati, tegen Deutsche Welle.
Ook het spoor verbruikt buitengewoon veel hulpbronnen: in de zomermaanden ging er tot 50.000 liter water per dag naartoe. Volgens het gastland worden ze volgens de voorschriften geïrrigeerd met gerecycled water. Maar sportjournalist Paul MacInnes van de Guardian gelooft dat niet helemaal.
‘Door de hitte is er enorm veel water nodig om de banen het hele jaar door te onderhouden. En zelfs als het gerecycled water is, verandert dat niets aan het feit dat dit een grasvoetbaltoernooi is dat in een woestijn wordt gehouden.’
Oude wijn in nieuwe flessen
Dit is niet de eerste keer dat er over duurzame sportevenementen wordt gesproken. De Europese voetbalbond UEFA heeft gezegd dat het in 2030 CO2-neutraal wil zijn en adviseert fans in een campagne hoe ze hun CO2-voetafdruk kunnen verminderen.
De FIFA kondigde tijdens de COP26 in Glasgow in 2021 aan dat de organisatie ook CO2-neutraal wordt – maar pas in 2040.
‘Voetbal heeft de kracht om klimaatverandering onder de aandacht te brengen. We hebben een groot, aandachtig publiek en het is daarom onze plicht om deze boodschap te verspreiden,’ zei FIFA-lid Isha Johansen al in 2021.
Er wordt echter al jarenlang gesproken over duurzaamheid.
Warme lucht
Met het enorme luchtverkeer, de aanleg van een infrastructuur en stadions, het onderhoud ervan en de overdadige airco is het moeilijk om de CO2-voetafdruk laag te houden.
Voor het gastland en de organisator is een oplossing daarom het kopen van zogeheten CO2-rechten, waarmee Qatar 1 ton CO2 per gekocht quotum mag uitstoten.
Maar ook al hebben de organisatoren zich bereid verklaard de nodige quota te kopen, en ook al zijn die internationaal erkend, met CO2-neutraliteit heeft het niets te maken.
‘De quota verwijderen geen CO2 uit de atmosfeer, dus het is erg misleidend om het een CO2-neutraal WK te noemen,’ zegt klimaatwetenschapper Mike Berners-Lee.