Als het tijdens de barbecue gaat over klimaatverandering en de opwarming van de aarde, lachen we een beetje en zeggen we dat we in elk geval vaker buiten kunnen zitten als de temperatuur stijgt.
Maar er valt niet veel te lachen, aldus een internationale groep wetenschappers die zojuist een rapport hebben gepubliceerd.
Daarin zeggen ze onomwonden dat de catastrofale gevolgen van klimaatverandering niet serieus genoeg worden genomen.
Ze benadrukken daarom hoe belangrijk het is dat we ons voorbereiden op een scenario met de duistere bijnaam ‘Climate Endgame’ – niet in de laatste plaats omdat het mogelijke uitsterven van de mensheid geen onrealistische toekomstverwachting is.
Het gevaar is volgens de wetenschappers dat we ons uitsluitend op de bestaande klimaatdoelstellingen richten, maar niet inzien dat die mogelijk bij lange na niet genoeg zijn om de grimmige realiteit het hoofd te bieden.
Een realiteit die in het ergste geval geen mensen meer omvat.
Hongersnood en extreem weer
Volgens de groep, die wetenschappers uit Groot-Brittannië, China, de VS, Nederland, Duitsland en Australië telt, zullen een paar specifieke dingen het beeld waarschijnlijk overheersen.
’De vier belangrijkste elementen van het eindspelscenario zijn hoogstwaarschijnlijk hongersnood en ondervoeding, extreem weer, conflicten en vectorziekten. Die zullen nog verergerd worden door andere risico’s en effecten, zoals sterfte door luchtvervuiling en de zeespiegelstijging,’ schrijven de onderzoekers in hun rapport.
In 2070 zullen 2 miljard mensen leven in gebieden met een gemiddelde temperatuur van 29 °C.
Ze benadrukken ook dat het huidige onderzoek naar de mogelijke schade van de opwarming van de aarde vooral gericht is op de economische en klimaatgevolgen van een temperatuurstijging van 1,5 à 2 °C.
De stijging van maximaal 2 °C gaat hand in hand met het Parijs-akkoord, dat de deelnemende landen ertoe verplicht hun klimaatbelasting zodanig te beperken dat de temperatuurstijging binnen dit vrij smalle bereik blijft.
Ook kijken naar worstcasescenario’s
Maar het is lang niet genoeg om naar zo’n kleine temperatuurstijging te kijken, zeggen de auteurs van het nieuwe rapport, dat oproept tot meer aandacht voor worstcasescenario’s.
Met behulp van computermodellen hebben ze bijvoorbeeld berekend dat in 2070 ongeveer 2 miljard mensen die in kwetsbare gebieden wonen, te maken zullen krijgen met een gemiddelde temperatuur van 29 °C.
Ter vergelijking: vandaag de dag leven circa 30 miljoen mensen in onder andere de Sahara met dergelijke temperaturen.
In de toekomst zullen er dus ruim 60 keer zo veel mensen in gebieden wonen met zo’n hoge gemiddelde temperatuur.
In 2070 heeft een kwart van de wereldbevolking een woestijnklimaat, en daar komen nog eens hongersnood, klimaatoorlogen, nieuwe ziekten en economische ineenstorting bij.
Niet alleen de stijgende temperatuur vormt een probleem, maar ook de bedreigingen die daaruit voortkomen, waaronder voedselcrises, financiële crises, ziekten en conflicten.
De wetenschappers vragen ook meer aandacht voor gebieden waar temperatuurstijging kan leiden tot andere natuurlijke gebeurtenissen die de temperatuur nog verder verhogen, zoals ontsnappend methaan uit smeltende permafrost, of bossen die C02 gaan uitstoten in plaats van opnemen.
Angstscenario’s helpen keuzes te maken
Het is moeilijk om je te verhouden tot deze beangstigende, zij het realistische scenario’s, erkent het onderzoeksteam. Maar het is voor zowel beleidsmakers als burgers beter om de kop niet in het zand te steken.
Zonder een realistisch beeld van alle mogelijke situaties waarmee we in de toekomst te maken kunnen krijgen, kunnen we geen weloverwogen keuzes maken.
En daardoor zullen de maatregelen tegen klimaatverandering ook niet voldoende zijn.
Het gaat niet alleen om de rechtstreekse gevolgen van hogere temperaturen, maar ook om de kettingreactie die door klimaatverandering op gang kan worden gebracht.
’Wij geloven dat het tijd is om serieus te kijken naar de beste manieren om onze onderzoekshorizon zo te verbreden dat ook hiermee rekening wordt gehouden. Het hoofd bieden aan een versnellende klimaatverandering zonder rekening te houden met worstcasescenario’s is in het beste geval naïef risicomanagement en in het slechtste geval rampzalig roekeloos,’ concluderen de onderzoekers.