De Groenlandse ijskap is van vorm aan het veranderen. Langs de kust trekken de gletsjers zich met een onrustbarende snelheid terug, maar uit nieuwe gegevens van de NASA-satelliet ICESat-2 blijkt dat het ijs verder landinwaarts juist dikker is geworden.
Dat komt doordat de opwarming van de aarde er niet alleen voor zorgt dat het ijs smelt, maar ook dat er meer neerslag valt, want de verdamping van zee neemt toe. Boven de ijskap valt de neerslag als sneeuw, en daardoor groeit het ijs aan.
Tussen 2003 en 2019 is de Groenlandse ijskap dunner geworden langs de kust (rode en oranje gebieden), maar verder landinwaarts juist aangegroeid (blauwe gebieden).
Tot op de millimeter nauwkeurig
De metingen van de satelliet zijn zeer nauwkeurig. Het instrument ATLAS vuurt laserpulsen af op het ijs en meet het weerkaatste licht. Zo wordt de ijskap via punten met 70 centimeter tussenafstand in kaart gebracht en worden hoogteverschillen tot 4 millimeter gemeten.
Satelliet bestookt ijs met laserstralen
De ICESat-2 meet de hoogte van de Groenlandse ijskap met laserpulsen, die het ijs met 70 centimeter tussenruimte raken.
1. SNELLE PULSEN SCHIETEN WEG
Het meetinstrument ATLAS schiet laserpulsen naar het ijs onder zes hoeken. Elke seconde worden 10.000 pulsen afgevuurd, en elke puls bestaat uit 300 biljoen fotonen.
2. IJS WEERKAATST LICHT ALLE KANTEN OP
Als een laserpuls het ijsoppervlak raakt, worden de fotonen alle kanten op weerkaatst. Slechts een handjevol komt toevallig weer bij de satelliet uit en wordt opgepikt door ATLAS.
3. TIJDSVERSCHIL TOONT IJSHOOGTE
ATLAS meet de tijd tussen het moment dat de laserpuls werd verstuurd tot enkele fotonen terugkeren. Het tijdsverschil verraadt de afstand tot de ijskap en daarmee de dikte ervan.
Een wetenschapsteam van Amerikaanse universiteiten heeft de ICESat-2-metingen uit 2018 en 2019 nu vergeleken met de resultaten van de eerste ICESat-missie van 2003 tot 2008. Dicht bij de kust is het ijs tot wel 6 meter per jaar geslonken, terwijl het verder landinwaarts tot een halve meter dikker is geworden.
Smelten gaat het snelst
In totaal heeft Groenland gemiddeld 200 miljard ton ijs per jaar verloren. De aangroei van het ijs in het binnenland compenseert het afkalven van het ijs aan de kust dus niet.
Eenzelfde tendens is zichtbaar op Antarctica, maar het verschil tussen kust en binnenland is minder groot, vermoedelijk omdat de ijsplateaus in zee de beweging van de gletsjers afremmen.
De metingen van ICESat-2 bieden inzicht in de mechanismen die de ontwikkeling van het ijs in een warmer klimaat regelen. Zo is beter te voorspellen hoe sterk de zeespiegel de komende jaren zal stijgen.