Als je denkt dat wereldwijde maatregelen en een flinke dosis politieke daadkracht niets kunnen betekenen voor het klimaat, lees dan vooral verder.
Uit recent onderzoek blijkt namelijk dat het Montrealprotocol, dat in 1989 van kracht werd, ervoor heeft gezorgd dat het gat in de ozonlaag boven de Zuidpool niet groter wordt – en zelfs kleiner.
Als het gat boven Antarctica blijft krimpen, zoals nu, dan betekent dat automatisch dat veel zorgwekkende veranderingen in de atmosfeer boven het zuidelijk halfrond tot stilstand komen.
Dit zien we bijvoorbeeld in Australië. Als het gat in de ozonlaag boven de Zuidpool nog groter was geworden, zou het in het zuiden van Australië nog droger zijn geworden als gevolg van veranderingen in de straalstroom. Nu zien we echter het tegenovergestelde gebeuren, want de regen is teruggekeerd.
Een hoogleraar organische chemie aan de universiteit van Melbourne vertelt aan wetenschapsmedium Science Alert hoe dit komt:
Weersverschijnselen die leidden tot koufronten, bleven de afgelopen 30 jaar boven de Zuidpool hangen. Daarom viel er in het zuiden van Australië minder neerslag. Als dit verandert, dan is dat goed nieuws.
In 2018 wist de Wereld Meteorologische Organisatie te melden dat de ozonlaag sinds 2000 per decennium 1-3 procent groter was geworden.
In hetzelfde jaar, 2018, onthulden NASA en NOAA, de National Oceanic and Atmospheric Administration, dat de ozonlaag boven de Zuidpool een gezonde ontwikkeling vertoonde.
In de zogeheten stratosfeer, 15 tot 50 kilometer boven het aardoppervlak, bevindt zich 90 procent van onze ozonlaag. Op deze hoogte registreerden NASA- en NOAA-onderzoekers vorig jaar het kleinste gat boven de Zuidpool sinds 1982.
Laat de champagne nog maar even dicht
Voordat we de champagne ontkurken en roepen: ‘We hebben het geflikt’ zijn er nog wel een paar dingen die we in het achterhoofd moeten houden.
In China worden er, hoewel het verboden is, nog steeds duizenden tonnen aan ozonafbrekende cfk’s uitgestoten.
Daarnaast gebruiken wetenschappers bij voorkeur de ietwat conservatieve term ‘gepauzeerd’ als ze het hebben over de positieve ontwikkelingen met betrekking tot het gat in de ozonlaag boven de Zuidpool. Ze weten namelijk dat alles in een oogwenk weer kan omslaan. Dat hebben ze al eens eerder meegemaakt.
Alles wijst er ook op dat het kleinere gat in de ozonlaag boven de Noordpool juist begint te groeien. Boven zowel de Noordpool als de Zuidpool gaat er ‘s winters ozon verloren, en dan met name boven de Zuidpool.
Maar in de loop van de winter 2019-2020 waren de temperaturen in de stratosfeer lager dan normaal en de krachtige winden rondom de Noordpool kapselden een grote hoeveelheid koude lucht in – een polar vortex – waardoor het gat in de ozonlaag daar begon te groeien.
We hoeven ons volgens de ESA echter geen zorgen te maken. Begin april zou het gat boven de ozonlaag weer kleiner zijn geworden.
Hoe wordt de ozonlaag gevormd?
Ozon wordt van nature gevormd en afgebroken door de uv-straling van de zon.
De ozonvorming vindt plaats in de atmosfeer, wanneer de uv-stralen van de zon zuurstofmoleculen (O2) splijten tot zuurstofatomen (O), die vervolgens met elkaar reageren en ozon (O3) vormen.
Het natuurlijke chemische proces in de atmosfeer waarbij ozon wordt gevormd en afgebroken, was in het verleden in evenwicht. Maar door de uitstoot van ozonafbrekende gassen door de mens raakte het proces uit het lood.
De ozonlaag is extreem belangrijk voor het klimaat op aarde. De ozonlaag absorbeert de kortgolvige ultraviolette straling van de zon en beschermt ons daarmee tegen de gevaarlijke zonnestralen.