Kilometersdikke ijslagen die zich over een groot deel van het noordelijk halfrond verspreidden, reusachtige vulkanen die de planeet bedolven onder kwik en gigantische planetoïden die insloegen met tsunami’s en een regen van glas tot gevolg.
Het klimaat van onze planeet doorstaat al 4,54 miljard jaar de meest extreme beproevingen. Toch huisvest de aarde al 3,7 miljard jaar daarvan op de een of andere manier leven.
Nu hebben wetenschappers van het MIT in de VS een studie gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Science Advances die bevestigt dat onze planeet een speciaal stabilisatiemechanisme heeft. Dit kan het klimaat over een periode van honderdduizenden jaren van de rand van de afgrond terugbrengen naar een stabiel niveau waarbij leven mogelijk blijft.
Donkerbruin vermoeden
Het mechanisme waarvoor de wetenschappers het bewijs denken te hebben gevonden, is een geologisch proces waarbij de langzame afbraak van gesteente uiteindelijk koolstof aan de atmosfeer onttrekt.
Ze hadden al lang een donkerbruin vermoeden dat dit proces, silicaatverwering, een cruciale rol speelt in de koolstofkringloop van de planeet. Maar wat ooit een theoretische overweging was, krijgt nu veel meer wetenschappelijke steun.
Dit wordt uitgelegd door Tais Wittchen Dahl, geobioloog aan het Globe Instituut van de Universiteit van Kopenhagen, die onderzoek doet naar de stabiliteit van de biogeochemische kringloop. Hij is enthousiast over de aanpak van de Amerikaanse onderzoekers.
‘Als je klimaatmodellen maakt, ga je er soms van uit dat wat in een laboratoriumexperiment gebeurt ook wereldwijd zal werken. Dit is potentieel gevaarlijk, omdat er zo veel onbekende stabiliserende en versnellende mechanismen zijn. Deze studie geeft een nieuwe en interessante wiskundige benadering van het probleem, door te kijken naar temperatuurcurves over de afgelopen 65 miljoen jaar,’ zegt hij.
Onderzoeker: nog geen oplossing
Tais Wittchen Dahl legt uit dat andere klimaatmodellen vaak gebaseerd zijn op gegevens uit ijstijden en interglacialen, waarmee we alleen kunnen terugkijken naar perioden met ijs. Daardoor hebben we weinig inzicht in de mechanismen die heersten toen er hoge CO2-niveaus in de atmosfeer waren, maar geen ijs.
De onderzoekers keken naar lokale temperatuurcurves, onder meer van de diepzee, die variaties in de gemiddelde temperatuur van de aarde kunnen weerspiegelen. Via wiskundige analyse gingen ze na of de gegevens patronen lieten zien die kenmerkend zijn voor bepaalde stabilisatiemechanismen.
Zo ontdekten ze een consistent patroon waarin de temperatuurschommelingen van de aarde werden gedempt over een periode van 100.000 jaar, en dat het verweren van silicaat de oorzaak kon zijn, gezien de tijd die daarvoor nodig is.
Maar de ontdekking betekent niet dat we achterover kunnen leunen zonder ons druk te hoeven maken over temperatuurstijgingen en CO2-uitstoot, legt Tais Wittchen Dahl uit.
‘De mensen die over 100.000 jaar leven, zullen je echt niet bedanken voor het terugdringen van de CO2-uitstoot. Want de crisis komt voort uit onze huidige klimaatsituatie, en over 100.000 jaar leven er weer heel andere mensen. Maar de meesten van ons denken maar één generatie vooruit, misschien hooguit twee – en hier is de reactietijd 100.000 jaar,’ zegt hij.
Op dit moment zoeken geologen wereldwijd naar een manier om de verwering van silicaten te vergroten en zo CO2 sneller uit de atmosfeer te kunnen trekken.