Zwarte gaten zijn onzichtbaar omdat er geen straling uit kan ontsnappen. We kunnen ze alleen opsporen door te observeren hoe materie in de buurt wordt beïnvloed door de sterke zwaartekracht ervan.
Onlangs ontdekten astrofysici van ESO een zwart gat dat op slechts 1000 lichtjaar van ons staat. Zo dichtbij is er nog nooit een gevonden.
Twee sterren verraden zwart gat
Het zwarte gat kwam aan het licht doordat er twee sterren omheen draaien, en aan de hand van de bewegingen van die sterren hebben de wetenschappers geconcludeerd dat het zwarte gat er moet zijn.
De drie objecten, die samen HR 6819 genoemd worden, staan zo dicht bij ons dat de sterren vanaf het zuidelijk halfrond met het blote oog te zien zijn.
Uit de bewegingen van twee sterren (blauw) blijkt dat ze om een zwart gat (rood) moeten draaien. Dit stelsel bevindt zich op maar 1000 lichtjaar van de aarde.
De zwarte gaten die tot voor kort als dichtstbijzijnde golden, waren V616 Mon op 3300 lichtjaar van de aarde en Cygnus X-1 op 6100 lichtjaar.
Die waren makkelijker te ontdekken omdat ze zo dicht om een ster draaien dat ze er materie van aanzuigen.
Zwarte gaten stelen materie van sterren
Zwarte gaten met een massa tot 80 keer die van de zon verraden zichzelf meestal doordat ze materie van een naburige ster aantrekken.
1. Ster staat materie af aan zwart gat
De sterke zwaartekracht van het zwarte gat zuigt materie van een naburige ster aan.
2. Materie wervelt rond
De materie van de ster wervelt rond het zwarte gat en wordt verhit door de wrijving.
3. Wervel zendt krachtige straling uit
Vlak bij het zwarte gat wordt de materie zo heet dat er röntgenstraling vrijkomt, die wij kunnen waarnemen.
Voordat de materie opgezogen wordt, ontstaat er een zogeheten accretieschijf, die dicht om het gat draait. In deze werveling wordt de materie verhit door wrijving, waardoor er röntgenstraling vrijkomt, die wetenschappers op aarde kunnen meten.
Als het pas ontdekte zwarte gat dichter bij een van de sterren komt waar het om draait, zal het ook materie gaan opzuigen en röntgenstraling uitzenden.
Melkweg ziet zwart van zwarte gaten
Het gat heeft volgens de astronomen een massa van circa 4,2 keer die van de zon. Vermoedelijk bevinden zich nog veel meer van dit soort gaten in de Melkweg – volgens wetenschappers tussen de 100 miljoen en een miljard.
Sommige kunnen zelfs nog dichter bij ons staan, maar die zijn niet te ontdekken doordat er geen sterren in de buurt zijn.