Wetenschappers van de Event Horizon Telescope Collaboration hebben zojuist de eerste foto’s openbaar gemaakt van het superzware zwarte gat midden in de Melkweg.
De opname, gemaakt met behulp van het wereldwijde netwerk van telescopen Event Horizon Telecope, bewijst onomstotelijk dat ons sterrenstelsel een zwart gat in zijn centrum heeft.
Sagittarius A*, zoals het superzware zwarte gat genoemd wordt, komt verbluffend goed overeen met de voorspellingen van Einsteins algemene relativiteitstheorie, zeggen de onderzoekers.
‘De grootte van het zwarte gat past bij Einsteins algemene relativiteitstheorie met een foutmarge van 10 procent,’ zegt Mariafelicia de Laurentis, een van de onderzoekers achter de nieuwe ontdekking.
De nieuwe beelden tonen de waarnemingshorizon rond het zwarte gat Sagittarius A*. De waarnemingshorizon is de ring van licht die het zwarte gat opvangt en opslokt en die wij kunnen zien.
De rest van het zwarte gat is onzichtbaar omdat de zwaartekracht ervan zo groot is dat zelfs licht er niet aan kan ontsnappen.
Wereldwijd telescoopnetwerk ziet 3 miljoen keer zo goed als wij
De Europese Zuidelijke Sterrenwacht (ESO) is een internationaal onderzoeksproject met elf telescopen verspreid over de hele wereld.
De telescopen registreren radiofrequenties van het zwarte gat, en uiteindelijk combineren supercomputers de enorme hoeveelheden gegevens tot één beeld. Met de vele telescopen die op één voorwerp zijn gericht, krijgt de telescoop een lens ter grootte van de hele aarde.
Dit geeft een zicht dat 3 miljoen keer zo scherp is als wat het menselijke oog ziet. Dat is alsof een cafébezoeker in München de belletjes in een biertje in New York ziet.
De onderzoekers maakten de opnamen van Sgr A* gedurende vijf nachten in april 2017. Vanuit acht observatoria stelden ze acht tot tien uur lang scherp op het zwarte gat in het centrum van ons sterrenstelsel.
De opnamen van de telescopen namen 4000 terabyte in beslag en werden per vliegtuig verzonden, omdat dat sneller is dan virtueel overbrengen.
Zwart gat gedraagt zich als een ondeugend kind
In 2019 gaf de ESO de allereerste beelden van een zwart gat vrij. Maar de nieuwe foto’s van Sgr A* zijn moeilijk te plaatsen omdat het zwarte gat van de Melkweg veel kleiner is dan wat er op de eerste beelden staat.
Het zwarte gat in M87 is 1600 keer zo groot als Sgr A*, maar ook 2000 keer zo ver weg. Daarom lijken de twee zwarte gaten op de afbeeldingen even groot.
Bij beide zwarte gaten reist licht met bijna dezelfde snelheid als elders in het heelal.
Maar het licht rond Sgr A* draait veel sneller rond het zwarte gat dan rond M87.
De onderzoekers vergelijken het met het maken van een foto van een hyperactieve peuter, terwijl het bij de foto’s uit 2019 was alsof ze een portret van een welopgevoed volwassen model maakten.
‘Dit zijn ongekende waarnemingen die ons helpen begrijpen wat er in het centrum van ons sterrenstelsel gebeurt en die ons leren hoe deze reusachtige zwarte gaten inwerken op hun omgeving,’ zei projectonderzoeker Geoffrey Bower.
In de toekomst hopen de onderzoekers de foto’s te vertalen in filmpjes. Zo kunnen ze het zwarte gat en zijn magnetisch veld nauwkeuriger bestuderen en vaststellen of het zwarte gat zogeheten jets heeft, straalstromen waarin het materiaal terug de ruimte in schiet.
Ontdekkingen staan in de rij
Al kunnen ze een zwart gat niet rechtstreeks zien, astronomen doen voortdurend nieuwe ontdekkingen over het meest raadselachtige verschijnsel van het heelal.
2022
Astronomen geven de eerste foto’s van het superzware zwarte gat midden in ons sterrenstelsel, de Melkweg, vrij. Sagittarius A* heeft een massa die 4 miljoen keer zo groot is als die van onze zon en is circa 27000 lichtjaar van de aarde verwijderd.
2019
Astronomen maken de allereerste foto van een zwart gat. Op het beeld staat het superzware zwarte gat in het centrum van het enorme elliptische sterrenstelsel Messier 87 (M87), meer dan 53 miljoen lichtjaar van de aarde.
2018
Astronomen observeren voor het eerst een ‘boer’ van een zwart gat – een kortstondige maar krachtige uitstoot van gas uit het binnenste van de accretieschijf.
2017
Het tot dusver oudste zwarte gat bevindt zich in een quasar op 13 miljard lichtjaar afstand.
2016
Astronomen ontdekken een ultrazwaar zwart gat van 21 miljard zonnemassa’s. Het is een nieuw record.
2015
Voor het eerst worden zogeheten gravitatiegolven gemeten na de samensmelting van twee zwarte gaten – op de honderdste verjaardag van Einsteins algemene relativiteitstheorie, die gravitatiegolven in de ruimtetijd voorspelde.
2014
Wetenschappers vinden bewijs dat de krachtige jets van een zwart gat ontstaan door de draaiing van het gat.
