Astronomen en ruimteliefhebbers over de hele wereld wachten in spanning op de persconferentie die de European Southern Observatory (ESO) heeft aangekondigd voor woensdag 10 april.
Het is nog niet bekend waar de persconferentie over zal gaan, maar alles wijst erop dat de organisatie komt met de allereerste foto van een zwart gat.
Project zoekt naar zwarte gaten
In de aankondiging van het persbericht schrijft de ESO dat de eerste resultaten van het omvangrijke samenwerkingsproject Event Horizon Telescope zullen worden gepresenteerd.
Dat is de reden dat we waarschijnlijk een zwart gat te zien zullen krijgen. Zoals de naam al aanduidt, zoomt de telescoop in op het deel van een zwart gat dat wij kunnen zien – de zogeheten waarnemingshorizon.
Zwarte gaten zijn in principe onzichtbaar. Ze hebben zo’n grote massa dat niets aan hun zwaartekracht kan ontsnappen, ook licht niet. De waarnemingshorizon is de uiterste grens waar licht en materie nog kunnen ontsnappen, en daarom richten astronomen juist hier hun inspanningen op.
We hebben nog geen zwart gat gezien, maar astronomen hebben berekend hoe ze er waarschijnlijk uitzien.
De massa van een zwart gat is verzameld in één punt.
De waarnemingshorizon is de grens van waarachter materie en licht niet meer kunnen ontsnappen aan het gravitatieveld van het gat.
Rond de zogeheten waarnemingshorizon draait een schijf van stof en gassen.
Bij actieve superzware zwarte gaten, die nog steeds veel gassen, stof en sterren verzwelgen, worden loodrecht op de schijf straalstromen van geladen deeltjes weggeslingerd.
Acht telescopen zien meer dan één
De Event Horizon Telescope is niet maar één telescoop. Hij bestaat uit acht van de grootste radiotelescopen ter wereld, die samenwerken om de rand van het supermassieve zwarte gat in het centrum van de Melkweg te kunnen zien.
De telescopen zijn met behulp van atoomklokken gesynchroniseerd en werken in de praktijk als één grote radiotelescoop met een schotel zo groot als de aarde. Het effect is zo krachtig dat de Event Horizon Telescope een appel op de maan zou kunnen zien liggen – en tot in het centrum van de Melkweg kan kijken.
Supertelescopen werken nauw samen
Acht telescopen zien meer dan één. Dat is het principe van het project Event Horizon Telescope, waarbij telescopen over de hele wereld samenwerken om het onzichtbare te kunnen zien:
HAWAÏ
James Clerk Maxwell-telescoop
- Diameter: 15 meter
Submillimeter Array
- Diameter: 8 gecoördineerde telescopen van 6 meter
WESTKUST
Large Millimeter Telescope, Mexico
- Diameter: 50 meter
Submillimeter Telescope, Arizona
- Diameter: 10 meter
CHILI
Atacama Large Millimeter Array (ALMA)
- Diameter: 54 telescopen van 12 meter en 12 telescopen van 7 meter
Atacama Pathfinder Experiment
- Diameter: 12 meter
SPANJE
Iram 30m-telescoop
- Diameter: 30 meter
ANTARCTICA
South Pole-telescoop
- Diameter: 10 meter
Stof blokkeert uitzicht
Het centrum van de Melkweg, waar het zwarte gat zich bevindt, is gehuld in een wolk van stof en gas die licht en straling tegenhoudt. Daardoor kunnen we de waarnemingshorizon niet zien met optische telescopen, die licht opvangen.
Radiogolven met een golflengte van circa een millimeter kunnen echter wel door de dichte sluier dringen. Maar als de golven de aarde bereiken, worden ze door water in de dampkring geabsorbeerd.
Dat maakt ze vrijwel onzichtbaar. De Event Horizon Telescope is echter zo krachtig dat hij de kleine golfjes kan opvangen en zo de sluier van het centrum van ons sterrenstelsel kan oplichten.
Kijk zelf mee
Het moment waarop de ESO de eerste resultaten van de omvangrijke telescoopsamenwerking wil presenteren, is groots aangekondigd.
Je kunt meekijken met de persconferentie op woensdag 10 april, 15.00 uur Nederlandse tijd.
Hiervoor heeft de ESO een YouTube-video aangemaakt waarin de persconferentie live wordt gestreamd.
Kijk hier mee: