Zonsverduistering 2015: Verslag vanaf de Atlantische Oceaan

'Wisselvallig weer, maar een gewéldige ervaring'

20 maart 2015

Het wisselvallige weer drukte zijn stempel op de ervaring van de zonsverduistering in Tórshavn, de hoofdstad van de Faeröereilanden. De bewolking gaf zich niet gewonnen en schermde de volledige zonsverduistering flink af.

Maar het werd donker boven Tórshavn. Het meest fascinerende was dat de duisternis uiteindelijk razendsnel inviel en al het licht wegnam. Twee minuten lag Tórshavn in het pikkedonker, en toen werd de krachtige lamp aan de hemel weer aangezet.

Nu, 10.07 uur lokale tijd, is er nog steeds een gedeeltelijke zonsverduistering, en de meeste wolken zijn weggewaaid. De maan bedekt nog ongeveer een derde van de zon.

Het was een gok om naar Tórshavn te gaan en te hopen op helder weer. Maar de ervaring was ondanks de bewolking volkomen uniek.

Op alle heuvels rond Tórshavn stonden mensen op elkaar gepakt naar het zuidwesten te staren om maar een glimp van de zonsverduistering op te kunnen vangen. Nu worden de glazen champagne geheven – het internationale ritueel bij een zonsverduistering. Nog even en een groot stadsfeest barst los in het oude deel van Tórshavn, dat versierd is en voor autoverkeer is afgesloten. Vanavond zal het feest uitmonden in een kettingdans die zijn weerga niet kent.

'Een zonsverduistering raakt een mens diep'

18 maart 2015

Negende zwarte zon

Je krijgt even kippenvel. De totale duisternis roept angst op. En als het licht terugkomt, voel je de euforie door je lichaam gaan.

Dr. Kate Russo van de Queens University in Belfast, Noord-Ierland, is ervan overtuigd dat weinig gebeurtenissen zo'n diepe indruk achterlaten als een zonsverduistering.

De 42-jarige dr. Russo is psycholoog en eclipsjager. Ze is op de Faeröer om haar negende zonsverduistering mee te maken – de eerste was in 1999 in Frankrijk.

• Een gedeeltelijke en een totale zonsverduistering zijn niet met elkaar te vergelijken, zegt Kate Russo. Een gedeeltelijke zonsverduistering is zonder meer geweldig. Maar het is een intellectuele ervaring. Het is fascinerend om te zien hoe de maan voor de zon schuift. Het geeft een beter beeld van de manier waarop hemellichamen zich door het heelal bewegen, en dat is leerzaam.

• Een totale zonsverduistering is daarentegen een diep emotionele ervaring. Het licht verandert van kleur. Het wordt langzaam donker. Er klopt iets niet. Dan zie je die lichtgevende ring. En als het licht terugkomt, voel je je euforisch, zegt Kate Russo.

Verkocht na eerste zonsverduistering

Een zonsverduistering zien stond altijd al op de bucket list van Kate Russo, en toen ze de eerste had meegemaakt, was ze verkocht. Ze werd een eclipsjager.

• Je moet een totale zonsverduistering hebben meegemaakt om te begrijpen hoe indrukwekkend dat is. Een zonsverduistering is een emotionele achtbaan, dus je wilt meteen nog een keer. Het wordt een passie om kaarten met komende zonsverduisteringen te bekijken en reizen naar alle uithoeken van de aarde te plannen.

Als psycholoog kan Kate Russo goed inschatten welke mensen eclipsjagers worden.

• Het zijn meestal avontuurlijke mensen met een sterke drive. Ze houden van reizen en van de natuur. En vaak hebben ze flink wat science fiction gelezen.

• Natuurlijk wordt niet iedereen zozeer gegrepen door een totale zonsverduistering als ik. Mijn man gaat met me mee op deze reizen. Hij vindt het fantastisch, maar is niet zo geobsedeerd als ik. Hij noemt zichzelf een eclipsjagersjager, lacht Kate Russo.

Faeröer stromen vol met eclipsjagers

Op dit moment komen de eclipsjagers in groten getale naar Tórshavn, de hoofdstad van de Faeröer. Ze zijn te herkennen aan hun T-shirts van eerdere zonsverduisteringen en komen overal vandaan: Australië, Japan, China, Argentinië, Mexico, de VS en her en der in Europa.

Er zijn 8000 toeristen naar de Faeröer gekomen voor de zonsverduistering. Alle hotels zijn volgeboekt en veel inwoners hebben hun huis ter beschikking gesteld. 22 schepen wachten in de zee rond de Faeröer op de zonsverduistering en 20 vliegtuigen – inclusief dat van Wetenschap in Beeld – zullen het spektakel volgen vanuit het luchtruim, hoog boven de wolken.

Het weer is de grote onzekere factor, en op dit moment is het even nagelbijten. Het weer is zo veranderlijk en kan op de eilanden van fjord tot fjord verschillen. Het zou het mooist zijn als het koud, helder weer wordt op de Faeröer, maar die kans is niet groot.

Eén ding staat echter vast: op vrijdag 20 maart om 9.40 uur worden de eilanden 2 minuten lang geheel in het donker gehuld.

Aftellen tot de zonsverduistering

16 maart 2015 Zondag was het een perfecte, zonnige dag op de Noordzee. De 850 passagiers van het schip MF Norrøna, dat uitgevaren is voor een speciale zonsverduisteringscruise, bereidden zich voor op de volledige zonsverduistering van vrijdag 20 maart. Zo ook de uitgezonden medewerkers van Wetenschap in Beeld.

Op vrijdag verslaat Wetenschap in Beeld de grootste astronomische gebeurtenis van deze eeuw in Noord-Europa – vanaf het land, het water en vanuit de lucht.

Pas op met je camera

Als je foto's wilt maken van een gedeeltelijke of volledige zonsverduistering, moet je je camera bedekken met een speciale folie. Anders kan het licht van de zon de sensor van je camera gewoon aan stukken branden.

Je kunt zelf een filter maken van een speciale folie, die je bij fotovakzaken kunt kopen. Er zit een handleiding bij, en verder heb je er alleen wat handigheid, geduld, een schaar, karton en tape voor nodig.

Vervolgens moet je het filter een paar keer uitproberen om de juiste belichting en dergelijke te vinden, en even droog te oefenen. Scherp stellen en sluitertijd instellen doe je manueel. Maak beelden met 5 tot 6 verschillende sluitertijden. Het beste resultaat krijg je met een telelens tussen de 400 en 800 mm.

Minstens 3000 bezoekers

De Faeröer verwachten minstens 3000 bezoekers voor de zonsverduistering, en op de MF Norrønna zijn meer dan 10 nationaliteiten vertegenwoordigd. Duitsers, Argentijnen, Japanners, Canadezen, Denen, Zweden – en ook Nederlanders.