Hoe lang duurt een zonsverduistering?
De maan en de aarde hebben een ovale baan. Heeft dat nog invloed op de duur van een zonsverduistering?
Een volledige zonsverduistering is een adembenemend natuurverschijnsel. Op het moment dat de maan de zon geheel bedekt, wordt de lucht donker en komen de sterren tevoorschijn. Helaas duurt een volledige zonsverduistering maar kort. De langste telt zeven minuten en 31 seconden, en meestal is het al na een paar minuten voorbij.
De reden dat een zonsverduistering niet altijd even lang duurt, is dat de aarde en de maan een ovale of elliptische baan hebben. Vooral de maan; zijn afstand tot de aarde ligt tussen 363.000 kilometer op het perigeum, het meest nabije punt, en 406.000 kilometer op het apogeum, het verste punt.
Als je de maan vanaf de aarde op het perigeum ziet, is hij dus 12% groter dan wanneer hij op het apogeum staat. Ook de baan van de aarde is ovaal, maar het verschil tussen de langste en de kortste afstand tot de zon is slechts 3,4%.
In juli staat de aarde het verst van de zon, en dat betekent dat de zon op dat tijdstip het kleinst is vanaf de aarde gezien. Als er een volledige zonsverduistering in juli plaatsvindt, op een tijdstip dat de maan dicht bij de aarde staat en er daarom groot uitziet, duurt de verduistering lang.
Dat is ook gebeurd op 22 juli 2009, toen er een volledige zonsverduistering was, die onder meer vanuit China te zien was. Op sommige plekken duurde deze zes minuten en 39 seconden, en dat is de langste in de 21e eeuw. Langdurige zonsverduisteringen zijn zeldzaam, en pas in 2150 mogen we weer rekenen op een zonsverduistering die langer duurt dan zeven minuten.
Alleen als de maan relatief dicht bij een perigeum is en er daarom groot uitziet, zien we een volledige zonsverduistering. In de meeste gevallen staat de maan te ver van de aarde om de hele zon te bedekken. Dan krijgen we een ringvormige verduistering, waarbij de zon als een lichtgevende ring om de maan verschijnt. Ongeveer 60% van alle zonsverduisteringen heeft de vorm van een ring. De twee soorten verduisteringen duren echter maar een fractie van de tijd die het hele proces in beslag neemt.
De maan doet er twee tot drie minuten over om de zon te passeren, en het grootste deel van deze tijd zien we een gedeeltelijke of partiële verduistering. Als de maan vlak bij de aarde staat, trekt hij natuurlijk ook sneller voorbij en dekt hij de zon kortere tijd af.
Het is heel ingewikkeld om de exacte duur van het hele verduisteringsproces te berekenen. Er moet namelijk ook rekening gehouden worden met de ogenschijnlijke grootte van de zon en maan aan de hemel en met de snelheid waarmee de zon en maan elkaar in de lucht passeren.