Zonnevlammen laten heel het zonnestelsel oplichten

De zon zendt voortdurend elektrisch geladen deeltjes uit, die bij het botsen op moleculen in de atmosfeer van de planeten leiden tot een spectaculaire lichtshow: poollicht.

Onze ster spuwt een stroom geladen deeltjes uit in de richting van zijn planeten.

© SOLAR DYNAMICS OBSERVATORY, NASA.

De zon stoot via de zonnewind voortdurend een stroom ijl gas uit. Als de zon bijzonder actief is, gebeurt dit in enorme bellen, een zogeheten coronale massa-uitstoot, of in zonnevlammen, krachtige explosies in de bovenste atmosfeer.

Het gas bevat elektrisch geladen deeltjes zoals waterstofkernen en elektronen, die met een supersonische snelheid door het zonnestelsel reizen.

Aarde

Energierijke deeltjes ontsteken poollicht.

© BEN PIPE PHOTOGRAPHY/SPL

Het aardmagnetisch veld leidt de deeltjes van de zon naar de polen. Hier voegen de deeltjes meer energie toe aan de moleculen in de atmosfeer, waardoor die oplichten en het noorder- of zuiderlicht ontstaat.

Als de zon een grote hoeveelheid deeltjes uitstoot, is het licht krachtiger en strekt het zich verder uit vanaf de polen.

Jupiter

Vulkanische maan versterkt noorderlicht.

© NASA, ESA, AND J. NICHOLS (UNIVERSITY OF LEICESTER)

Op Jupiter wordt het poollicht beïnvloed door de vulkanische activiteit van de maan Io.

Deeltjes van de zonnevlam worden gevangen in het magnetisch veld van de planeet en reageren met moleculen in de atmosfeer.

Jupiter heeft het krachtigste noorderlicht van het zonnestelsel, dat op een unieke manier ontstaat.

Mars

Poollicht verspreidt zich over de planeet.

© NASA/GSFC/UNIV. OF COLORADO

Op onze buurplaneet ontstaat het poollicht niet alleen aan de polen. Dat komt doordat Mars geen sterk magnetisch veld heeft dat de deeltjes daarheen kan leiden.

Daardoor verspreiden de zonnedeeltjes zich door de atmosfeer. In principe kan het poollicht van Mars zich uitbreiden door de volledige atmosfeer van de planeet.

Uranus

Helling verschuift lichtvlekken.

Op de op twee na grootste planeet van het zonnestelsel ontstaat het poollicht ver van de geografische noord- en zuidpool.

Dat komt doordat het magnetisch veld van Uranus 59 graden helt ten opzichte van de draaias. Onderzoekers denken dat die helling is veroorzaakt door een botsing met een andere planeet.

Saturnus

Polen lichten dagenlang op.

© NASA/JPL/UNIVERSITY OF ARIZONA/ STSCI/ESA/NASA

Het magnetisch veld van de ringenplaneet Saturnus leidt de deeltjes van de zon naar de polen, waar cirkelvormig poollicht ontstaat.

Als de zon erg actief is, is het poollicht er dagenlang te zien. Op aarde duurt de krachtige lichtshow maar een paar minuten.

© NASA/JPL/UNIVERSITY OF ARIZONA/ STSCI/ESA/NASA

De ruimtesonde Cassini filmde het poollicht boven de karakteristieke zeshoekige wolk op de noordpool van Saturnus.

De onderzoekers ontdekten dat het poollicht ook in vlekken binnen de cirkel, dichter bij de polen, ontstaat.

Dit is zeer atypisch en kan worden veroorzaakt door een magnetische verbinding tussen Saturnus en zijn manen.