De grootste zonnetelescoop ter wereld, de Daniel K. Inouye Solar Telescope, valt onder het National Solar Observatory in de VS. Hij zat er al 25 jaar aan te komen, en nu zijn de eerste officiële beelden van de zon vrijgegeven.
De telescoop heeft een foto gemaakt van het oppervlak van de zon, de fotosfeer, en twee foto’s van de chromosfeer, de middelste laag van de atmosfeer van de zon.
De zonnetelescoop Inouye werd op 31 augustus 2022 in gebruik genomen, hoewel er twee jaar eerder al testbeelden waren gemaakt en de astronomen in juni een valse start maakten met vroege beelden van de atmosfeer van de zon.
Omdat de zon net als andere sterren uit gas bestaat, heeft ze geen vast oppervlak zoals de aarde, maar wel een atmosfeer die verschilt van die van de rest van de ster.
Daarom is het baanbrekend dat de nieuwe telescoop afzonderlijke foto’s van het oppervlak en de atmosfeer van de zon kan maken. Voor het eerst zijn er zulke gedetailleerde beelden van de chromosfeer gemaakt.
Die is normaal onzichtbaar en alleen waarneembaar tijdens een totale zonsverduistering, wanneer zich een rode rand rond de verduisterde ster vormt.
Foto van de chromosfeer van de zon met de zonnetelescoop Inouye.
Eerste foto van de chromosfeer
De structuren op de foto lijken op bergkloven, maar het is een woud van haarachtige stralen plasma die door de chromosfeer opstijgen en zich uitstrekken tot 10.000 kilometer in de corona, de buitenste laag van de zon.
Foto van de chromosfeer van de zon met de zonnetelescoop Inouye.
Tweede foto van de chromosfeer
Op deze donkerdere foto van de chromosfeer van de zon zie je de structuur van gouden cellen beter – elk ter grootte van Texas.
De foto toont een gebied van 82.500 km doorsnee bij een resolutie van 18 km, wat slechts een fractie is van de totale diameter van de zon. Onderin zie je de aarde om de verhoudingen te kunnen vergelijken.
Foto van het oppervlak van de zon, de fotosfeer, met de zonnetelescoop Inouye.
Oppervlak van de zon
Dit is een foto van het oppervlak van de zon, de fotosfeer. Hoewel het er solide uitziet, bestaat het uit plasma dat zich vormt tot celachtige structuren van elk rond de 1600 km doorsnee.
Het wachten waard
Hoewel de telescoop pas op 31 augustus officieel in gebruik genomen werd, dateren de beelden van 3 juni, toen de zon bijna recht boven de zonnetelescoop Inouye stond op de vulkaan Mount Haleakalā op het eiland Maui voor de kust van Hawaii.
De zonnetelescoop is al 25 jaar in de maak. De eigenlijke bouw begon in 2013. Met een prijskaartje van 344 miljoen dollar en een spiegel van 4 meter doorsnee gaat de zonnewetenschap een nieuw tijdperk in.
De Inouye is ’s werelds grootste zonnetelescoop. De 4 meter grote spiegel maakt een hoge ruimtelijke resolutie mogelijk. Links een foto van de telescoop zelf, en rechts een visualisatie hoe het zonlicht door de telescoop gereflecteerd wordt.
De National Science Foundation (NSF) is verantwoordelijk voor de telescoop.
‘De Inouye van de NSF is ’s werelds krachtigste zonnetelescoop en zal voor altijd de manier veranderen waarop we onze zon onderzoeken en begrijpen,’ zegt NSF-directeur Sethuraman Panchanathan in een persbericht.
‘Zijn inzichten zullen de manier veranderen waarop onze natie en onze planeet gebeurtenissen als zonnestormen voorspellen en zich erop voorbereiden.’
Zonnestormen kunnen een golf van heet plasma en magnetisme naar de aarde sturen die maandenlang wereldwijde stroom- en internetstoringen kan veroorzaken.
Al op 28 januari 2020 maakte de Inouye-zonnetelescoop zijn eerste testopname. De foto toont een zonnevlek op de zon. De vlek bestaat uit een mengeling van intense magnetische velden en heet gas dat van onderen opwelt. De vlekken zijn echter koeler dan andere gebieden van de zon en daarom donkerder van kleur. Astronomen zijn erin geïnteresseerd omdat ze verband houden met zonnestormen. Ze hopen ruimteweerverschijnselen te kunnen voorspellen die de aarde kunnen treffen.