Op 9 december 1978 vlogen er vier sondes door de dichte atmosfeer van Venus. De grootste had een instrument dat mogelijk toen al de fosfinemoleculen registreerde die ruim 40 jaar later met behulp van telescopen op aarde zijn ontdekt.
Nieuwe ontdekking: NASA vond 40 jaar geleden mogelijk teken van leven op Venus
Bij een NASA-missie in 1978 bespeurde een sonde mogelijk al sporen van het gas fosfine in de dichte atmosfeer van onze zusterplaneet – zonder dat iemand het zag.
Dat is in elk geval de conclusie van een groep Amerikaanse onderzoekers, die onlangs de ruim 40 jaar oude data heeft bestudeerd van NASA’s zogeheten Pioneer Venus Multiprobe-missie in december 1978.
Er werden toen vier sondes de atmosfeer van onze gloeiend hete zusterplaneet in gestuurd. De grootste sonde had het instrument Large Neutral Mass Spectrometer (LNMS) bij zich, dat zocht naar gassen in de atmosfeer.
Destijds richtten de onderzoekers achter de missie zich vooral op sporen van onder meer koolstofdioxide, zwaveldioxide en argon.
Maar na de data nog eens te hebben bekeken, denken de onderzoekers van onder andere California State Polytechnic University nog niet gedocumenteerde moleculen van fosfine te hebben gevonden in de dataset – op een vergelijkbaar niveau als bij de nieuwe ontdekking in september 2020.
De nieuwe ontdekking is gedeeld op de preprintserver arXiv.org en nog niet collegiaal getoetst.
Leven op Venus
Met een op hol geslagen broeikaseffect en temperaturen van 462 °C is Venus te heet en giftig voor leven. Zo dachten astronomen over onze buurplaneet sinds de eerste ruimtevaartuigen de planeet in de jaren 1960 bezochten.
Maar een net gepubliceerd onderzoek morrelt aan dat idee en heeft de betrokken onderzoekers geschokt.
In het wolkendek boven Venus ontdekten onderzoekers van de Cardiff University en het MIT namelijk sporen van het gas fosfine, dat op aarde wordt geproduceerd door levende organismen.
Zonlicht legt Venus’ geheimen bloot
De internationale onderzoeksgroep onderzocht Venus door de James Clerk Maxwell- en de ALMA-telescoop op de atmosfeer te richten. Als het zonlicht erdoorheen gaat, worden verschillende golflengten opgenomen door verschillende gassen.
Als je meerdere golflengten tegelijk afleest, wordt de aanwezigheid van bepaalde moleculen in de atmosfeer zichtbaar als gaten in het zogeheten spectrum.
Telescopen ontdekken levensteken op Venus
1. Licht van de zon valt op Venus
Vanaf de aarde gezien gaat Venus voor de zon langs. Een deel van het zonlicht gaat door de atmosfeer van de planeet en bereikt ons.
2. Moleculen nemen licht op en reflecteren het
Moleculen in de atmosfeer nemen licht met bepaalde golflengten op, terwijl licht met andere golflengten wordt gereflecteerd of afgebogen.
3. Golflengten verraden fosfine
Metingen van de telescopen JCMT en ALMA laten een dip zien in de sterkte van het zonlicht met een bepaalde golflengte. De dip past bij opname van een deel van het licht door het gas fosfine.
Het onderzoek toonde de aanwezigheid van het stinkende gas fosfine aan, dat op aarde natuurlijk wordt gevormd door bacteriën in een anaerobe omgeving – en kunstmatig als gifgas in de Eerste Wereldoorlog en als bijproduct van de methamfetamineproductie.
De eerste potentieel bewoonbare zone van Venus bevindt zich in het wolkendek 48-60 kilometer boven het oppervlak, waar het 0-100 °C is. 20 van de circa een miljard moleculen in de atmosfeer waren fosfinemoleculen, terwijl de concentratie op aarde eerder in biljoenste delen wordt geteld.
De onderzoekers concluderen dat de hoge concentratie op Venus niet door een bekende chemische of fysische reactie kan zijn ontstaan – behalve leven.
Hoor de onderzoekers vertellen over hun grote ontdekking:
Venus was mogelijk nat en vol leven
Sinds NASA’s Mariner-missies en de Russische Venera-vaartuigen in de jaren 1960 de extreme omstandigheden op Venus hebben onderzocht, lag de focus bij het zoeken naar leven op de planeet Mars.
Mede daardoor weten we veel minder over Venus. Maar volgens onderzoekers heeft de planeet zeer waarschijnlijk oceanen en leven gekend, lang voordat de planeet een half miljard jaar geleden door vulkaanuitbarstingen met lava werd bedekt.
De nieuwe ontdekking maakt onze zusterplaneet nog raadselachtiger dan eerst. Toekomstig onderzoek moet aantonen of de gasvondst het resultaat is van een nog onbekend proces of een datafout of dat er echt sprake is van een vorm van leven in de atmosfeer.
De in totaal 66 radiotelescopen in de Atacamawoestijn, bekend als ALMA, vangen elektromagnetische straling op, waaronder licht. Zo kunnen ze de samenstelling van buitenaardse atmosferen achterhalen.